ماساژ بارداری: هر آنچه باید بدانید

ماساژ بارداری چیست؟

یکی از مفیدترین زمان‌ها برای دریافت ماساژ می‌تواند دوران بارداری باشد. ماساژ بارداری به انگلیسی Prenatal Massage هر گونه ماساژ با استفاده از دست حین بارداری یا پس از آن را شامل می‌شود. ماساژ بارداری به‌طور معمول یک ساعت طول می‌کشد. برخی از ماسورها از میزهای ماساژ ویژه بارداری استفاده می‌کنند و برخی دیگر از بالش‌هایی که به‌طور ویژه برای این کار طراحی شده‌اند، بهره می‌برند تا مادر در حالت راحتی روی پهلوی خود قرار بگیرد. خوابیدن روی پهلو اغلب راحت‌ترین وضعیت در دوران بارداری محسوب می‌شود.

فواید ماساژ بارداری

مطالعات بسیاری در زمینه ماساژ در دوران بارداری انجام نشده‌اند. اما یک مطالعه که توسط دانشکده پزشکی دانشگاه میامی انجام شد، نشان داد که ماساژ درمانی می‌تواند آثار مثبتی به همراه داشته باشد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش اضطراب کاهش درد کمر و پا
• بهبود خواب
• کاهش سطوح هورمون استرس نوراپینفرین
• ماساژ می‌تواند درد را تسکین دهد، یا می‌تواند توانایی سیستم ایمنی بدن برای مقابله با ویروس‌ها و تومورها را تقویت کند.

از جمله محبوب‌ترین روش‌های ماساژ می‌توان به ماساژ عمیق بافت،  ماساژ سوئدی، و ماساژ شیاتسو اشاره کرد.

اثرات ماساژ بارداری

• تسکین درد
• تحریک ترشح هورمون‌هایی خاص مانند سروتونین
• بهبود خواب بهبود
• پاسخ فیزیولوژیکی آرامش

متخصصان ماساژ بارداری تکنیک‌های خود را برای رسیدگی به تغییرات ایجاد شده در بدن بانوان طی دوران بارداری منطبق می‌کنند. به‌عنوان مثال، حجم خون طی دوران بارداری به‌طور قابل توجهی به‌اندازه 50 درصد افزایش می‌یابد. جریان خون به پاها اغلب ضعیف می‌شود. و سطوح ضد انعقادها  برای جلوگیری از خونریزی بیش از حد هنگام زایمان شکل می‌گیرند در خون به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد.

این تغییرات گردش خون بانوان باردار را در معرض خطر لخته شدن خون در پاها قرار می‌دهند. برای اطمینان خاطر، متخصصان ماساژ بارداری از ماساژ عمیق و فشار قوی روی پاها پرهیز می‌کند. اعمال فشار قوی می‌تواند به حرکت لخته خون منجر شود. در مقابل، آن‌ها از ضربات و لمس‌های آرام و سبک روی پاها استفاده می‌کنند. از جمله انواع ماساژ که نباید روی پاها صورت بگیرند می‌توان به ماساژ عمیق بافت، طب فشاری عمیق، شیاتسو، و ضربه زنی تند و شدید اشاره کرد. برخی ماسورها از ماساژ ناحیه شکم پرهیز می‌کنند، و برخی دیگر لمس و حرکات نرم را توصیه می‌کنند.

ماساژ پیش از زایمان می‌تواند برای زنانی که در طول بارداری به ماساژ احتیاج دارند روشی بی‌خطر باشد. این ماساژ دردهای بدنی دوران بارداری و استرس را کاهش می‌دهد و تنش عضلانی را از بین می‌برد. در هر مقطعی از دوران بارداری می‌توانید ماساژ پیش از زایمان بگیرید. اما، اکثر مراکز خدمات ماساژ، به زنانی که سه ماهه نخست بارداری‌شان را طی می‌کنند به خاطر خطر سقط جنین در این دوره انجام ماساژ را پیشنهاد نمی‌کنند.

ماساژ در سه ماه نخست بارداری

برخی پزشکان در توصیه ماساژ برای بانوان باردار تأمل می‌کنند زیرا تنوع بسیاری در شیوه‌های آموزش وجود دارند. همانند بسیاری از اشکال پزشکی مکمل، ماساژ درمانی طی دوران بارداری به‌صورت گسترده و باکیفیت بالا مورد مطالعه قرار نگرفته است. یکی از حوزه‌هایی که بحث درباره آن مطرح است به بی‌خطر بودن یا نبودن ماساژ طی سه ماه نخست بارداری باز می‌گردد.

به‌واسطه پتانسیل سقط جنین، بسیاری از ماسورها طی سه ماه نخست بارداری ماساژ را انجام نمی‌دهند. برخی دیگر از کارشناسان ماساژ بارداری به این نکته اشاره دارند که ماساژ به خودی خود موجب سقط جنین نمی‌شود، اما مطالعات دقیقی درباره پیوند بین این دو انجام نشده است. از آنجایی که بسیاری از موارد سقط جنین طی سه ماه نخست بارداری رخ می‌دهند، برخی ماسورها و پزشکان پرهیز از انجام ماساژ در این بازه زمانی برای جلوگیری از هر گونه اتفاق احتمالی را توصیه می‌کنند.هر بانوی باردار پیش از دریافت ماساژ باید با پزشک خود مشورت کند و به ماسورهایی آموزش دیده و دارای گواهینامه مراجعه کند.

در ماساژ پیش از زایمان از فشارهای ملایمی مشابه ماساژ سوئدی استفاده می‌شود. درمانگر بر نقاطی مانند پایین کمر، باسن و پاها تمرکز خواهد کرد. بسته به میزان راحتی خودتان می‌توانید کامل یا تا حدودی برهنه باشید. در طول ماساژ، یا به بغل دراز خواهید کشید، یا بر روی میز مخصوصی که برای شکم برآمده شما در آن فضایی خالی تعبیه شده است قرار می‌گیرید. اگر در ساق‌هایتان یا سایر قسمت‌های پایتان درد داشتید، قبل از ماساژ با پزشک مشورت کنید. این ماساژ 45 تا 60 دقیقه طول خواهد کشید.

ماساژ بارداری، آنچه نمی‌دانید

اکنون اولین چیزی که احتمالاً از آن بی اطلاع هستید این است که ماساژ درمانی نیز ممکن است تحت پوشش بیمه قرار داشته باشد. برخی از شرکت‌های بیمه آن را تحت پوشش قرار می‌دهند، برخی نیز قرار نمی‌دهند. این امر بستگی به این دارد که آیا تحت پوشش قرار دادن آن «مزیتی در پی دارد یا خیر.» این کار باید در مطب مراقبین بهداشتی انجام گیرد که یکی از اعضای تأمین کننده شرکت بیمه است.

ماساژ درمانی حین بارداری بیشتر در وضعیتی که فرد به یک سمت دراز کشیده و از یک متکا به عنوان تکیه‌گاه استفاده می‌نماید، انجام می‌گیرد.

آیا ارزش دارد برای انجام ماساژ درمانی حین بارداری وقت صرف کرده و خود را به دردسر بیندازیم؟

قطعاً همین طور است. ماساژ موجب تسکین درد و گرفتگی عضلات می‌شود. همچنین ماساژ روش طبیعی برای حفظ سلامتی است که موجب از بین رفتن تاثیرات سوء استرس و آرامش فرد می‌گردد. ماساژ موجب آسان‌تر شدن زندگی حین فعالیت‌های روزانه می‌گردد، همچنین:

1. موجب آماده شدن لگن خاصره برای زایمان راحت تر همراه با کشیدگی بهتر عضله می‌گردد.
2. موجب کاهش کشش‌های غیرطبیعی ماهیچه‌های محافظ زهدان می‌شود که ممکن است مشکلاتی از قبیل وضعیت غیرطبیعی جنین حین تولد را ایجاد کند. این مسئله زمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که هنگام کشیدگی ناحیه شکم احساس کشش یا فشار نمایید.
3. موجب کاهش احتمال استفاده از دارو یا عمل جراحی حین بارداری می‌گردد.

مسائل دیگری که ممکن است از آن بی‌اطلاع باشید

طبابت مفصلی با استفاده از روش فعال‌کننده (اکتیویتور) بهترین مکمل ماساژ قبل از تولد نوزاد می‌باشد. هیچ‌چیز بهتر از روش فعال کننده به همراه ماساژ درمانی موجب از بین رفتن کشش عضلانی نمی‌گردد.

با روش فعال کننده «هیچ‌گونه شکستگی، دررفتگی، یا پیچ‌خوردگی» که در روش‌های سنتی طبابت مفصلی مشاهده می‌شد، وجود نخواهد داشت. در این روش از نوعی وسیله دستی به نام فعال کننده به منظور وارد آوردن فشار کنترل شده و ناگهانی به منظور آسایش و راحتی بیمار استفاده می‌شود.

طبابت مفصلی حین بارداری روشی ایمن است. نتایج به دست آمده از تحقیق بر روی صدها زن باردار که تحت طبابت مفصلی قرار داشتند نشان دهنده هیچ‌گونه تأثیر منفی نبود. تنها مشکلی که وجود داشت درد خفیف پس از نخستین مرحله درمان در تعداد اندکی از بیماران بود که در مراجعه بعدی این مشکل برطرف گردید. این نتایج ابتدا توسط دکتر جین اُهم، محقق و مشاور طب مفصلی (که به صورت خصوصی نیز بیمار می‌پذیرد) در همایش سالانه دانشگاه میدوایوز در ماه مه 2008 در بوستون ارائه شد.

ماساژ حین بارداری برای اغلب زنان سودمند می‌باشد. هنگامی که روش فعال‌سازی طب مفصلی با ماساژ درمانی ترکیب شود، بارداری راحت‌تری را سپری خواهید کرد و زایمان مطمئن‌تری خواهید داشت.

آموزش ماساژ بارداری

برای مادری که در انتظار تولد کودک خود به سر می برد، ماساژ تاثیر شگفت‌انگیزی دارد و می‌تواند او را با تغییرات آرام بدنش بیشتر همراه کند. دست نوازشگر ماساژور، هم به او احساس خوشایندی را منتقل می‌کند و هم به جنینی که در رحم او در حال رشد می‌باشد. ماساژ نه تنها برطرف کننده انقباضات، تنش‌ها و احساس خستگی و فرسودگی او خواهد بود، بلکه احساس امنیت و آرامش را برای او به ارمغان می آورد.

با انجام حرکات پیشنهادی بر روی کل بدن، سیستم گردش خون، سیستم لنفاتیک، سیستم عصبی و جریان انرژی حیاتی و هوشمند بدن، به خوبی به گردش درآمده و هر گونه گرفتگی و انسدادی در مسیر حرکت آنها برطرف خواهد شد. در صورت مشاهده انقباضی در یک ناحیه بدن، با حرکات چرخشی و مداوم نوک انگشتان، ابتدا این انقباضات را برطرف کرده و سپس به سمت نقاط دیگر پیش می‌رویم. در طول بارداری، شما می‌توانید حرکات زیر را انجام دهید.

1- آماده‌سازی برای ماساژ بارداری

ماساژ گیرنده و ماساژ دهنده هر دو باید لباس‌های راحت و آزاد و از جنس پنبه (نخی) به تن داشته باشند تا بتوانند هم به راحتی در تمامی جهات حرکت داشته باشند و هم جریان تنفس پیوست به آسودگی انجام گیرد. دمای محیط نیز باید حدود 25 درجه یا کمی بیشتر باشد. بهتر است کار بر روی تشک و روی زمین انجام گیرد. زیرا در این حالت، می‌توان هم انرژی زمین (یین) را دریافت کرد و هم انرژی آسمانی (یانگ).

هر گونه زیورآلات فلزی و لباس زیر را نیز باید از خود دور کرد. چون هم ممکن است به هنگام کار فرد دیگر را زخمی کند یا مانعی برای حرکات صحیح و مداوم باشد و هم با توجه به آن که هر کدام طول موج متفاوتی (از نظر انرژی) دارند، با هم تداخل کرده و مانع ایجاد تعادل در یین و یانگ (انرژی مثبت و منفی) و جریان سیال انرژی حیاتی در بدن گردند.در ماه‌های اول، بدون استفاده از روغن و با بهره‌گیری از تکنیک‌های یومی‌هو می‌توان بیمار را ماساژ داد. اما در ماه‌های پایانی بهتر است از روغن استفاده کرده تا حرکت دست به آسودگی صورت پذیرد.

2- ماساژ ناحیۀ پشت

بیمار به شکم (دمرو) دراز می‌کشد، (فقط در مورد زنانی که به چهار ماهگی بارداری نرسیده‌اند. در غیر این صورت مجاز به دمرو خوابیدن نبوده و باید به پهلوها دراز بکشند)، ابتدا تمامی پشت بیمار را یک بار ماساژ داده و سپس قسمت به قسمت و با تاکید بیشتر، ابتدا ماهیچه‌های کتف و شانه، قسمت فوقانی پشت و میان کتف‌ها، سپس به پایین لغزیده و قسمت کمر، باسن و پهلوها را ماساژ داده و سپس کل ستون فقرات را از بالا به پایین به صورت سریع و لغزشی ماساژ می‌دهیم.

3- ماساژ پشت پا

از باسن به پایین، پشت ران، پشت زانو و ساق یک پا را ماساژ داده و سپس به سراغ پای دیگر می‌رویم. در انتها کف هر دو پا را با دقت بیشتری ماساژ می‌دهیم.

4- ماساژ شانه، گردن و پوست سر

بیمار به پشت می خوابد (طاقباز). ابتدا جلو و پشت شانه‌ها را ماساژ می‌دهیم، سپس عضلات پشت گردن را به خوبی ماساژ داده و به طرف سر می‌رویم، و تمامی پوست سر را نیز ماساژ می‌دهیم.

5- ماساژ صورت

کار را با ماساژ پیشانی شروع کرده و بعد به سمت گونه‌ها، اطراف بینی و چانه رفته و از مرکز به طرفین صورت، دست‌ها را به حرکت در می آوریم.

6- ماساژ دست‌ها و بازوها

همانند پا، هر دست را جداگانه ماساژ داده و از بازو شروع کرده، به سمت ساعد می‌رویم و در آخر کف و پشت دست را ماساژ می‌دهیم. کل انگشتان بیمار را در میان انگشتان خود می‌گیریم و با حرکت دست خود، انگشتان او را کشش می‌دهیم. سپس دست دیگر را به همین ترتیب ماساژ می‌دهیم.

7- ماساژ قفسۀ سینه و شکم

ماساژ بر روی شکم زنان باردار، پس از چهار ماهگی، مجاز نمی‌باشد. مگر آنکه ماساژ بسیار ملایم و بدون فشار صورت پذیرد. در این مرحله ماساژ را با کاربر روی قفسه سینه آغاز می‌کنیم و سپس به سمت شکم رفته و تمامی سطح شکم را ماساژ ملایمی می‌دهیم. فشار محکم بر روی ناف حتی در ماه‌های آغازین بارداری نیز مجاز نمی باشد. توجه داشته باشید به هنگام ماساژ بر روی سینه خانم‌ها، برای جلوگیری از افتادگی و حفظ گردی آن، می‌بایست از میان سینه‌ها آغاز شده و با چرخشی در پایین سینه‌ها، رو به طرفین و بالا حرکت نماید. از حرکت دست بر سطح سینه‌ها باید اجتناب کرد.

8- ماساژ قسمت جلو پاها

کار از قسمت بالای ران آغاز شده و به سمت ران، رو و اطراف کشکک (بدون وارد آوردن فشار روی کشکک) ادامه یافته و سپس به سمت ساق، مچ‌ها، جلو و کف پاها راحرکت می‌دهیم. بهتر است ماساژ در کف پا با فشار بیشتری صورت پذیرد تا نقاط رفلکسی که به اندام‌های داخلی، غدد درون‌ریز و چشم‌ها و گوش‌ها مربوط می شوند، مورد تحریک قرار گیرند.

9- قسمت پایانی ماساژ

حال می‌توان با کمک لبه‌های خارجی هر دو دست تمامی بدن را، از بالا به پایین در هر دو سمت، پشت و جلو، با ضربات آهسته و مداوم و لغزشی (شبیه جارو کردن) ماساژ داد. همان طور که در بالا ذکر شد، برای خانم‌های باردار، دراز کشیدن بر روی شکم، پس از چهار ماهگی، مجاز نمی‌باشد و باید وی را به پهلو دراز کرد. حتی در خوابیدن به پشت نیز، از کار بر روی شکم می بایست اجتناب کرد. در صورت استفاده از روغن و بر بدن لخت، این کار با احتیاط و ملایمت امکان‌پذیر می‌باشد.

یومی هو و بیماری‌های زنان و زایمان

یومی‌هو با توجه و تمرکز به نقش لگن خاصره در بروز بسیاری از بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های زنان و زایمان، بر این باور است که جابه‌جایی لگن خاصره (که متاسفانه بسیار شایع بوده و افراد خود به این مهم توجه ندارند) در بروز بیماری‌های زنان و زایمان از جمله دردهای قاعدگی، اختلالات قاعدگی (آمنوره ودیسمنوره)، زایمان‌های سخت نقشی جدی ایفاء می‌کند. هر قدر شدت این جابه جایی بیشتر باشد (به ویژه در سمت چپ لگن، تیپ سمپاتیک) این دردها و اختلالات بیشتر خواهد بود.

لذا، چنانچه خانم‌ها قبل از بارداری یا در ماه‌های آغازین بارداری اقدام به اصلاح لگن خاصره خود، به کمک روش یومی‌هوتراپی بنمایند، و سپس با تداوم یومی‌هوتراپی در دوره‌های معین زمانی، قطعا می‌توانند مشکلات دوران بارداری را کاهش داده، زایمان کم دردی را پشت سر بگذارند (بدون نیاز به سزارین ، البته به جز آنهایی که استخوان لگن کوچکتر از حد طبیعی دارند) و نوزاد سالم‌تر و شاداب‌تری را به دنیا بیاورند.

پس از تولد کودک نیز می‌توان به کمک ماساژ، آرامش و سلامتی را به او هدیه داد و سیستم ایمنی او را تقویت کرده، با ایجاد گردش خون و سیستم لنفاتیک مناسب به رشد بهتر و سریع‌تر او کمک شایانی کرد. سیستم عصبی او نیز در این میان بی‌نصیب نمانده و عملکرد آن بهبود خواهد یافت. آرامش، شادابی و نشاط کودک ثمره‌ی این تلاش خواهد بود.

• ماساژ رفلکسولوژی مناسب چه افرادی است؟
• ماساژ بارداری
• ماساژ رفلکسولوژی از بارداری تا تولد
• ماساژ تایلندی
• آموزش روش ماساژ بارداری