عنوان اصلی: تأثیر سه نوع ماساژ بر نشانگر استرس اکسیداتیو مالون دی‌آلدئید و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز متعاقب یک جلسه فعالیت ورزشی وامانده‌ساز
فهرست
چکیده
اهداف
تولید گونه‌های اکسیژن فعال در ورزش، سبب بروز استرس اکسایشی شده و با ایجاد اختلال درموازنه اکسیدان ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، اثرات مخربی را در سلول‌ها به وجود می‌آورد. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر سه نوع ماساژ ورزشی بر مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید، گلوتاتیون‌پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز متعاقب یک جلسه فعالیت ورزشی وامانده‌ساز بود.
روش‌ها
در این مطالعه نیمه تجربی، تعداد ۴۸ نفر از دختران فوتسالیست شهر زاهدان با دامنه سنی ۱۷ تا ۲۲ سال به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی به چهار گروه ماساژ سوئدی، روسی، تایلندی و کنترل (هر گروه دوازده نفر) تقسیم شدند. برنامه تمرینی، یک جلسه تمرین وامانده ساز آزمون بروس بود.
مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید، گلوتاتیون پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز از چهار گروه قبل و بلافاصله بعد از تمرین و پس از اجرای ماساژ سوئدی (مالش طولانی، با فشار و ضربه زدن با دست)، روسی (فشار متوسط تا زیاد) و تایلندی (اعمال فشار روی نقاط خاصی از بدن) توسط ماساژور اندازه‌گیری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر در سطح معناداری ۰۵/۰P≤ انجام شد.
یافته‌ها
تحلیل داده‌ها نشان داد که در هر سه نوع ماساژ کاهش معنادار میزان سرمی مالون دی‌آلدئید (۸/۰±۲۲/۰)، افزایش معنادار گلوتاتیون‌پراکسیداز ) ۴۶/۰±۸۴/۱) و سوپراکسید دیسموتاز (۸۶/۲±۰۲/۱۰) را متعاقب یک جلسه تمرین وامانده‌ساز به همراه داشت (۰۰۱/۰ (P=، اما در گروه کنترل اختلاف معناداری مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد ماساژ روسی، تایلندی و سوئدی می‌تواند در دوره بازیافت پس از فعالیت ورزشی وامانده ساز بر ظرفیت شاخص اکسایشی مالون دی آلدئید و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی گلوتاتیون پراک سیدازو سوپراکسید دیسموتاز تأثیر بگذارد.
مقدمه
فعالیت ورزشی با وجود فواید گوناگونی که برای سلامت عمومی دارد، می‌تواند به دلیل افزایش تولید گونه‌های واکنش‌پذیر و ایجاد فشار اکسایشی، موجب آسیب بافت‌های مختلف بدن شود ] ۱ [ .
چنانچه میزان تولید رادیکال‌های آزاد از توانایی دستگاه دفاعی بدن فراتر رود، فشار اکسایشی به وجود می‌آید که به عدم تعادل بین سیستم دفاعی ضداکسایشی و تولید عوامل پیش‌اکسایشی (مانند رادیکال‌های آزاد) منجر می‌شود.
مشخص شده است که تولید رادیکال‌های آزاد منجر به افزایش شاخص‌هایی چون مالون دی‌آلدئید (MDA) در سرم خون می‌شود که یکی از شاخص‌های مهم برای تعیین آسیب عضلانی به شمار می‌رود ] ۲ [ . مالون دی‌آلدئید محصول کوچک، اما پایدار پراکسیداسیون لیپیدی است که از تجزیه پراکسیدهای ناپایدار اسیدهای چرب غیراشباع ایجاد شده است] ۳ [ .
با توجه به اینکه فعالیت‌های ورزشی شدید سبب تولید استرس اکسیداتیو می‌شوند؛ سلول‌ها از سیستم دفاع آنتی‌اکسیدان آنزیمی، شامل گلوتاتیون پراکسیداز (GP×) و سوپراکسید دیسموتاز SOD به عنوان اولین سد دفاع سلول در برابر فشارهای اکسایشی استفاده می‌کنند.
فشار اکسایشی می‌تواند از طریق افزایش پراکسیداسیون لیپیدها، پروتئین‌ها و نیز فعال کردن مسیرهایی که به آپوپتوزیس ختم می‌شوند، باعث آسیب بافتی و توسعه بیماری‌های قلبی و عروقی و مقاومت به انسولین‌شود ] ۴ [ .
وجود رادیکال‌های آزاد هنگام فعالیت ورزشی شدید، مصرف اکسیژن را به بیش از بیست برابر زمان استراحت افزایش می‌دهد و حتی در این زمان، مصرف اکسیژن در تارهای عضلانی فعال ممکن است به دویست برابر برسد ] ۵ [ .
هنگام آسیب بافت و غشاء عضلانی، محتویات آن، به خصوص برخی از آنزیم‌ها به درون خون انتشار می‌یابند و به همین علت تغییرات سرمی این آنزیم‌ها به عنوان واکنش عضلانی به فشار تمرین شکل می‌گیرند ] ۶. [ فرایندهای دیگری نیز نظیر افزایش دمای مرکزی بدن، افزایش تولید اسیدلاکتیک و کاتکولامین‌ها نیز جملگی در تولید رادیکال‌های آزاد هنگام ورزش نقش دارند] ۷ [ .
گزارش شده هر اندازه جایگزینی در دوره‌های بازیافت کامل‌تر باشد، توانایی بیشتری برای تولید نیرو یا حفظ توان در تناوب کار بعدی در فعالیت ورزشی وجود دارد و ورزشکاران در توسعه و تقویت انجام مهارت‌های ورزشی و کاهش خستگی بهتر عمل می‌کنند ] ۸ [ .
به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران ورزشی، نوع فعالیت در دوره برگشت به حالت اولیه می‌تواند در کاهش خستگی بعد از فعالیت مؤثر باشد و امکان بازسازی سریع‌تر انرژی را در یک زمان کوتاه‌مدت به خود بدهد. برگشت به حالت اولیه از لحظه پایان یافتن فعالیت تا رسیدن به حد فعالیت متابولیکی استراحت طول می‌کشد. در این دوره حوادث متابولیکی گوناگون در بدن رخ می‌دهد که همه آنها در جهت بازسازی انرژی از دست رفته و ذخیره‌سازی آن هستند ۷ [،] ۸ .
امروزه ماساژ جزء لاینفک برنامه ورزشی ورزشکاران جهت رسیدن به موفقیت‌های جهانی و المپیک است و جامعه ورزش هر روز که می‌گذرد به این امر بیشتر واقف می‌شوند. ماساژ، به عنوان یک روش درمانی و آرام بخش کاربرد وسیعی در رقابت‌های ورزشی دارد. عقیده بر این است که ماساژ به افزایش سرعت بازیافت و آمادگی ورزشکار برای رقابت بعدی کمک می‌کند ] ۹ [ .
ماساژ عبارت است از یک سری حرکات منظم، مرتب و اصولی که روی بافت‌های بدن جهت تأثیر بر سیستم عصبی عضلانی، پوست، مفاصل، کاهش استرس و درد، گردش خون و لنف به کار می‌رود و از دیرباز به عنوان روش مکمل برای درمان، توسعه عملکرد و پیشگیری از وقوع صدمات استفاده می‌شده است.
در جوامع غربی پزشکان (۸۳ درصد) ماساژ را به عنوان یک درمان مکمل قبول دارند؛ به طوری که تعداد زیادی از آنها (۷۱ درصد) مراجعین خود را به متخصصان ماساژ ارجاع می‌دهند. به نظر می‌رسد ماساژ درمانی به عنوان یک درمان مکمل پذیرفته شده است [10] .
بسیاری از مربیان، ورزشکاران و درمانگران ورزشی بر اساس مشاهدات و تجارب خود اعتقاد دارند که ماساژ برای بدن فواید زیادی دارد، از جمله افزایش جریان خون سرخرگی، سیاهرگی، موضعی و حجم ضربه‌ای، کاهش تنش عضلانی، کاهش سطح تحریک پذیری عصبی و اضطراب. از نظر آنها، ماساژ موجب بهبود عملکرد ورزشی و پیشگیری از بروز صدمات می‌شود. با وجود این، شواهد علمی در مورد تأثیرات ماساژ پس از تمرین روی عملکرد و پیشگیری از آسیب‌ها بسیار محدود است ] ۱۲، ۱۱ [ .
عقیده معمول بر آن است که انجام ماهرانه ماساژ موجب کاهش احتمال بروز آسیب توسط شاخص‌های استرس اکسایشی، بهبود عملکرد و حمایت از روندترمیم بافت‌ها می‌شود. با وجود این، شواهد علمی کمی در مورد تأثیرات ماساژ بعد از تمرین روی بیومارکرهای فشار اکسایشی و آنتی‌اکسیدانی SOD، MDA و GP× وجود دارد. نتایج مطالعه کارابولوت و همکاران نشان داد که فعالیت‌های بدنی منظم و ماساژ به طور قابل‌توجهی مقادیر MDA را کاهش و SOD را افزایش می‌دهد ] ۱۳ [ .
در این راستا، مطالعاتی که اثر سه نوع ماساژ را بعد از تمرینات ورزشی روی مارکرهای SOD، MDA و GP× بررسی کرده باشد، یافت نشد. با وجود این، برخی از مطالعات اثر فعالیت‌های مختلف ورزشی و ماساژ را بر برخی شاخص‌های آسیب عضلانی ] ۱۴، ۱۵ [، اکسایشی] ۱۶ [، آنتی‌اکسیدانی] ۱۷ [و سیستم ایمنی] ۱۴، ۱۶، ۱۸ [بررسی کرده‌اند که بعضاً نتایج متناقضی را هم نشان می‌دهد] ۱۹،۱۸ [ .
با توجه به اینکه ورزشکاران همواره در شرایط تمرین شدید فعالیت می‌کنند؛ بنابراین در معرض افزایش استرس اکسایشی قرار دارند و رادیکال‌های آزاد همواره یک تهدید برای سلامت آنها محسوب می‌شود ] ۲۰ [ . با توجه به آسیب‌های عضلانی ناشی از فشارهای اکسایشی در فعالیت‌های ورزشی؛ توجه به دوره ریکاوری مانند ماساژ و ارائه مکانیسم‌های جدید اثرات آنتی‌اکسیدانی ماساژ ورزشی ضروری به نظر می‌رسد.
همچنین، مطالعه‌ای در زمینه اثر ماساژ بر شاخص‌های اکسایشی و آنتی‌اکسیدانی SOD، MDA و GP× وجود ندارد و از طرفی، مطالعاتی که اثر ماساژ بر آنزیم‌های اکسایشی مانند آسیب‌های عضلانی و شاخص‌های سیستم ایمنی را بررسی کرده‌اند، از تکنیک‌های دیگر ماساژ استفاده کرده یا به بررسی اثر ماساژ بعد از تمرینات هوازی و مقاومتی پرداخته است و مطالعه‌ای که تأثیر سه نوع ماساژ (سوئدی، تایلندی و چینی) را بر شاخص‌های اکسایشی و آنتی‌اکسیدانی به طور همزمان، متعاقب یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز بررسی کرده باشد، یافت نشد.
با توجه به اهمیت موضوع، مطالعه حاضر در پی پاسخ به این سؤال است ک ه اثر سه نوع ماساژ بر مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید، گلوتاتیون پراکسیداز و سوپراک سید دیسموتاز متعاقب یک جلسه فعالیت ورزشی وامانده‌ساز چیست.
مواد و روش‌ها
این پژوهش از نوع نیمه‌تجربی با گروه‌های تجربی و کنترل بود. جامعه آماری شامل دختران عضو تیم‌های فوتسال شهر زاهدان در نیمسال اول سال تحصیلی ۹۹-۹۸ بودند. بر اساس جدول مورگان، ۴۸ نفر از آنها با دامنه سنی ۱۷ تا ۲۲ سال به صورت داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفی در چهار گروه مساوی ماساژ سوئدی، ماساژ روسی، ماساژ تایلندی و گروه کنترل تقسیم شدند.
شرایط ورود به مطالعه شامل: ۱- ورزشکار باشد ۲- نداشتن سابقه‌ی بیماری‌های مربوط به دستگاه قلبی و تنفسی و ارتوپدی ۳- عدم مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها و مکمل‌های ورزشی و شرایط خروج از مطالعه شامل: ۱- بروز هر نوع بیماری که فرد را از شرکت در بیش از ۲۰ درصد جلسات تمرین باز دارد، ۲- بروز هر نوع بیماری و مصرف هر نوع دارو در طول دوره مطالعه که بر فاکتورهای اندازه‌گیری‌شده مؤثر باشد و ۳- عدم تمایل آزمودنی برای ادامه فرایند تحقیق.
برای جمع‌آوری داده‌ها، ابتدا مشخصات پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی (دارای ۱۳ سؤال که شامل سن، سطح تحصیلات، ازدواج، وضعیت اشتغال، همسرداری، ارتباط با خانواده پدر و همسر، بیماری‌های‌خاص و … ) ثبت شد. در ادامه، معاینه توسط پزشک متخصص داخلی (اندازه‌گیری فشار خون، ضربان قلب، تنفس، سؤالاتی پیرامون مدت انجام فعالیت ورزشی، داشتن آسیب‌دیدگی و مصرف دارو) در باشگاه ورزشی انرژی زاهدان انجام شد و پس از تأیید، اجازه تمرینات ورزشی از طرف پزشک صادر شد.
قبل از شروع برنامه تمرینی، هدف از اجرای مطالعه برای آزمودنی‌ها شرح داده شده و رضایت‌نامه کتبی دریافت شد. در مرحله اول، وزن (کیلوگرم) و قد (سانتی‌متر) آزمودنی‌ها با استفاده از ترازوی مدل SECA ساخت کشور آلمان، به ترتیب با دقت ۱/۰ کیلوگرم و ۱/۰ میلی‌متر، شاخص توده بدن بر حسب وزن تقسیم بر مجذور قد (کیلوگرم بر مترمربع) اندازه گیری شد.
درنهایت پس از هماهنگی با آزمودنی‌ها، از آزمودنی‌های هر دو گروه به طور همزمان و به صورت ناشتا از ساعت هشت تا ده صبح، پنج سی‌سی خون از ورید بازویی قدامی گرفته شد.
در طی این پژوهش، سه بار از سه گروه ماساژ تایلندی (اعمال فشار روی نقاط خاصی از بدن)، ماساژ روسی (فشار متوسط تا زیاد) و ماساژ سوئدی (مالش طولانی، با فشار و ضربه‌زدن با دست) و سه‌بار هم از گروه کنترل توسط کارشناس علوم آزمایشگاهی نمونه‌خونی گرفته شد.
خون‌گیری مرحله اول (پیش‌آزمون)، یک ساعت و نیم قبل از آزمون، خون‌گیری مرحله دوم (پس‌آزمون ۱)، بلافاصله بعد از تمرین وامانده‌ساز (آزمون بروس) و خون‌گیری مرحله سوم (پس‌آزمون ۲)، بلافاصله بعد از ماساژ از آزمودنی‌ها صورت گرفت.
اندازه‌گیری میزان مالون دی‌آلدئید به روش الایزا، توسط دستگاه الیسیس اونو ۱ و در دامنه سنجش ۵/۰ تا ۱۰۰ نانومول بر میلی‌لیتر و با حساسیت ۲۲/۰ نانومول بر میلی‌لیتر و سوپراکسید دیسموتاز به روش الایزا و طبق دستورالعمل شرکت سازنده با استفاده از کیت شرکت رندوکس ۲ و با محدوده سنجش ۳ تا ۹۰۰ میکرومول بر میلی‌لیتر و حساسیت ۵۲/۱ میکرومول بر میلی‌لیتر گلوتاتیون پراکسیداز به روش الایزا به روش اسپکتروفتومتری طبق دستورالعمل شرکت سازنده با استفاده از کیت شرکت رندوکس و با دامنه سنجش ۲ تا ۶۰۰ میکرومول بر میلی‌لیتر و حساسیت ۱۲/۱ میکرومول بر میلی‌لیتر اندازه‌گیری شد.
در این مطالعه از آزمون بروس استفاده شد. این آزمون هفت مرحله دارد. در آغاز، فرد روی نوار گردان راه می‌رود و با افزایش سرعت و شیب از مرحله سوم و چهارم به راه رفتن سریع می‌پردازد و در صورت توانایی برای ادامه فعالیت، ورزشکار شروع به دویدن می‌کند.
هر مرحله از آزمون بروس سه دقیقه طول می‌کشد و شیب و سرعت دستگاه در هر مرحله افزایش می‌یابد. هر گاه فردی دچار خستگی مفرط شود و دیگر قادر به ادامه فعالیت نباشد، فعالیت متوقف و زمان فعالیت و ضربان قلب در انتها ثبت می‌شود ] ۲۱ [ .
در تجزیه و تحلیل آماری، ابتدا تمامی متغیرهای کمی توسط آزمون کولموگروف اسمیرنف از نظر نرمال بودن بررسی شد و پس از تأیید برای بررسی تفاوت میانگین درون گروهی از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر و تحلیل واریانس یک‌طرفه، برای اندازه‌گیری تفاوت‌های بین‌گروهی استفاده شد.
با توجه به همگنی واریانس‌ها و سطح معناداری بالا از آزمون تعقیبی توک ی استفاده شد. همه محاسبات آماری با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه ۲۳ در سطح معناداری ۰۵/۰P≤ انجام شد.
یافته‌ها
بین متغیرهای سن، وزن و قد آزمودنی‌های شرکت‌کننده در این مطالعه در دو گروه تجربی و کنترل از لحاظ آماری، تفاوت معناداری وجود نداشت (۰۵/۰ (P>، (جدول شماره ۱ ) .
نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر نشان داد ماساژ بعد از یک فعالیت وامانده‌ساز منجر به کاهش معنادار مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید (۰۰۱/۰ (P=، (۸۱۱/۷۳ (F=، (۰۸/۰±۲۲/۰) و افزایش معناداری گلوتاتیون پراکسیداز (۰۰۱/۰ (P=، ) ۲۳۷/۴۴ (F=، (۴۶/۰±۸۴/۱) و سوپراکسید دیسموتاز (۰۰۱/۰ (P=، ) ۵۹۴/۱۴ (F=، (۸۶/۲±۰۲/۱۰) می‌شود.
همچنین با توجه به اثر معناداری تعامل فاکتور و گروه بر مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید (۰۰۱/۰ (P=، ) ۹۹۴/۹ (F=، نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد بین هر سه ماساژ اختلاف معناداری وجود دارد و بیشترین اختلاف مربوط به اختلاف پس‌آزمون ۱ و پس‌آزمون ۲ است.
از طرفی، با توجه به اثر تعاملی (۰۰۱/۰ (P=، (۱۳۱/۳ (F= بین مقادیر سرمی گلوتاتیون پراکسیداز (GP×) در پس‌آزمون ۲ با پیش‌آزمون و پس‌آزمون ۱، اختلاف معناداری وجود دارد، اما بین مقادیر سرمی گلوتاتیون پراکسیداز GP×) ) در پیش‌آزمون با پس‌آزمون ۱، اختلاف معناداری مشاهده نشد. همچنین با توجه به اثر تعاملی به‌دست‌آمده (۰۰۱/۰ (P=، (۱۳۱/۳F= ) بین مقادیر سرمی آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD) در پس‌آزمون ۲ با پیش‌آزمون و پس‌آزمون ۱، اختلاف معناداری به‌دست آمد، اما بین مقادیر سرمی آنزیم سوپراکسید دیسموتاز SOD) ) در پیش‌آزمون با پس‌آزمون ۱، اختلاف معناداری وجود ندارد.
نتایج آزمون تحلیل واریانس یک راهه هم نشان داد بین اثرات سه نوع ماساژ ورزشی بر مقادیرسرمیمالوندیآلدئید، گلوتاتیون پراک سیدازوسوپراکسید دیسموتاز پس از یک جلسه فعالیت ورزشی وامانده‌ساز تفاوت معناداری وجود دارد (۰۰۱/۰P=،) (جدول شماره ۲ ).
بحث
هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر سه نوع ماساژ بر مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید، گلوتاتیون‌پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز متعاقب یک جلسه فعالیت ورزشی وامانده‌ساز بود.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد ک ه انجام ماساژ در سه نوع مختلف باعث کاهش معنادار مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئید و افزایش معنادار گلوتاتیون‌پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز متعاقب یک جلسه فعالیت وامانده ساز در گروه تجربی شد.
با توجه به اینکه مطالعه‌ای اثر ماساژ پس از فعالیت ورزشی روی شاخص‌های SOD، MDA و GP× را نشان نداده است، در همسویی و ناهمسویی با یافته‌های مطالعه حاضر نمی‌توان اظهار نظر کرد؛ بنابراین آزمونگر تنها می‌توانست بر اساس مبانی نظری و نتایج تحقیقاتی که تا حدودی مشابه با مطالعه حاضر روی شاخص‌های اکسایشی و آنتی‌اکسیدانی استفاده کرده بودند، به تفسیر فرضیه‌های تحقیق پرداخته و با بررسی برخی از مکانیسم‌های احتمالی مؤثر ماساژ روی آن شاخص‌ها استدلال کند.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ماساژ پس از فعالیت وامانده‌ساز منجر به افزایش معنادار گلوتاتیون پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز می‌شود. همچنین ماساژ روسی، تایلندی و سوئدی به ترتیب، بیشترین اثر را روی کاهش MDA و افزایش SOD و GP× داشت.
هم‌راستا با مطالعه حاضر، یوسفی و اعظمیان در مطالعه‌ای اثر ماساژ ورزشی نوازشی بر برخی شاخص‌های ایمنی بسکتبالیست‌های نخبه با ویلچر پس از یک جلسه تمرین شدید را بررسی کردند. آنها نتیجه گرفتند که بیست دقیقه ماساژ ورزشی نوازشی می‌تواند تأثیر مفیدی بر سیستم ایمنی بسکتبالیست‌های با ویلچر داشته باشد. محققین توصیه می‌کنند پس از اتمام تمرینات ورزشی شدید، از ماساژ ورزشی استفاده شود ] ۱۴ [ .
گزارش شده که طی بازیافت، فعالیت کمپلکس IV زنجیره‌ی انتقال الکترون نسبت به کمپلکس‌های III-I افزایش می‌یابد. در مراحل یک تا سه، گونه‌های فعال اکسیژنی تولید می‌شود، اما در مرحله‌ی چهار یک آنتی‌اکسیدان قوی به نام سیتوکروم وجود دارد که گونه‌های فعال اکسیژنی را بازیافت کرده و با انتقال الکترون‌ها به اکسیژن، آب تولید می‌کند و باعث کاهش انتشار الکترون و درنتیجه کاهش تولید گونه‌های فعال اکسیژنی و کاهش نشت الکترون می‌شود ] ۲۲ [ .
ازسازوک اراحتمالی‌دیگردرافزایش‌شاخص‌هایآنتی‌اکسیدانی این است که ماساژ ممکن است با تحریک گیرنده‌های فشار تحت تأثیر قراردادن اعصاب در ارگان‌های داخلی و دیواره عروق و سیستم لیمبیک، باعث کاهش فعالیت سمپاتیک و افزایش فعالیت پاراسمپاتیک شده و درنهایت منجر به افزایش شاخص‌های آنتی‌اکسیدانی شود ] ۲۳ [ .
به نظر می‌رسد ماساژ می‌تواند به نوعی از طریق مکانیسم‌های فوق در دوره بازیافت پس از فعالیت ورزشی وامانده‌ساز مؤثر واقع شود. چنانچه ماساژ تایلندیوسوئدیبیشترین‌افزایش‌رادرآنزیم‌هایآنتی‌اکسیدانی SOD و GP× نشان دادند. از طرفی یافته مطالعه حاضر با مطالعات آنگ و همکاران و کیم و همکاران ناهمسوست] ۲۵ ، ۲۴ [ . این ناهمخوانی و عدم تأثیر ماساژ ممکن است بر اثر نوع و تکنیک اجرای ماساژ باشد.
آنگ، کیم و همکاران آنها در مطالعات خود از تکنیک ماساژ نوازشی استفاده کرده بودند. ممکن است استفاده از این نوع ماساژ به‌تنهایی، به دلیل سطحی‌بودن و حداقل فشار بر بدن، تأثیر چشمگیری روی آنزیم‌های اکسایشی نداشته باشد. چنانچه در مطالعه حاضر از ماساژ تایلندی، سوئدی و روسی استفاده شد.
معمولاً در ماساژ تایلندی همزمان با ماساژ از کشش عضلات نیز استفاده می‌شود. خود این کشش، در تسریع زمان بازگشت به حالت اولیه و کاهش فشار اکسایشی ورزشکاران می‌تواند مؤثر باشد. چنانچه در مطالعه حاضر نیز بین اثرات سه نوع ماساژ بر مقادیرسرمیمالوندیآلدئید، گلوتاتیونپراک سیدازوسوپراکسید دیسموتاز پس از یک جلسه فعالیت ورزشی وامانده‌ساز تفاوت معناداری مشاهده نشد.
یکی از یافته‌های پژوهش حاضر، کاهش معنادار مقادیر سرمی مالون دی‌آلدئیدبعد از انجام سه نوع ماساژ، متعاقب فعالیت ورزشی وامانده‌ساز بود که ماساژ روسی بیشترین اثر را در بین ماساژها داشت.
همسو با مطالعه حاضر، پیری و همکاران در مطالعه خود نشان دادند که ماساژ درمانی به میزان ۲۵ درصد منجر به کاهش معنادار شاخص‌های اکسایشی نسبت به گروه کنترل می‌شود ] ۲۶ [ . به نظر می‌رسد فعال‌سازی مسیرهای سیگنالینگ سلولی منجر به افزایش بیان آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی شده و نهایتاً موجب کاهش پراکسیداسیون چربی و مالون دی‌آلدئید می‌شود] ۲۷ [ .
همچنین ماساژ به واسطه توانایی‌اش در به تحرک انداختن مایع بافتی و افزایش جریان‌خون موضعی پس از ورزش، مانع از تخریب بیشتر سارکولم شده و از انتشار آنزیم‌ها در اطراف غشای سلولی جلوگیری می‌کند ] ۲۸. [ همچنین، گزارش شده است که مقاومت غشای سلولی، به‌ویژه سلول‌های قرمز در برابر استرس اکسیداتیو افزایش می‌یابد و ممکن است در کاهش MDA سهیم باشد] ۲۹ [ .
گزارش شده افرادی که ورزش می‌کنند در مقایسه با همسن و سال‌های کم‌تحرک خود از ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بهتری پس از یک جلسه فعالیت ورزشی شدید فزاینده برخوردار هستند که این امر می‌تواند ناشی از تعادل اکسیدانی آنتی‌اکسیدانی مناسب ورزشکاران در مقایسه با غیرورزشکاران باشد ] ۳۰ [ . همچنین گزارش شده که تمرینات ورزشی از طریق تنظیم افزایشی سطوح آنزیم‌هایآنتی‌اک سیدانی‌دربافت هایدرگیر، باعث‌ک اهش‌سطوح استراحتی پراکسیداسیون لیپیدی می‌شود] ۳۱ [ .
از طرفی مطالعه حاضر با یافته بیل هالت و همکاران مبنی بر اینکه ماساژ درمانی بر شاخص‌های بیوشیمیایی تأثیر نداشته است، ناهمسو است] ۳۲ [اخلاق.
به نظر می‌رسد انجام تمرینات شدید و وامانده ساز، به دلیل عدم تعادل میان اکسیژن مصرفی و اکسیژن مورد نیاز بافت‌های درگیر و ایجاد فرایندی به نام ایکسمی، سبب آسیب‌رسانی به لیپیدهای غیراشباع غشاهای بافتی و تولید گونه‌های اکسیژن فعال می‌شود، که این امر خود پراکسیداسیون لیپیدی را بیشتر تحریک می‌کند و درنهایت موجب افزایش تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود ] ۳۳ [ .
برخی گزارش‌ها بیان داشته‌اند که تجمع مارکرهای مختلف فشار اکسایشی، بعد از یک ورزش حاد به سرعت در پلاسما افزایش می‌یابد. شاید افزایش تولید گونه‌های فعال اکسیژنی طی یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز، میزان مقاومت غشای سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع سلول‌ها را نسبت به واکنش‌های پراکسیداسیون چربی افزایش دهد ] ۲ [و از اثرگذاری مثبت فیزیولوژیکی ماساژها جلوگیری کند.
مجموعه‌ای از عوامل آنتی‌اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی به عنوان خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد و کاهش استرس اکسیداتیو می‌توانند تحت تأثیر ماساژ ورزشی قرار گیرند. همچنین محصولات استرس اکسیداتیو نیز بسته به اجزای سلول متفاوت بوده و بررسی دقیق‌تر این مسئله مستلزم اندازه‌گیری طیف وسیعی از عوامل فوق است.
این مطالعه جزء مطالعاتی است که برای اولین‌بار اثر ماساژ را روی آنزیم‌های اکسایشی و آنتی‌اکسیدانی متعاقب یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز بررسی می‌کند، که از نقاط قوت مطالعه حاضر است. همچنین این مطالعه از محدودیت‌هایی برخوردار بود که می‌توان به تک‌جلسه‌ای بودن پروتکل تمرین و استرس ناشی از خون‌گیری روی آزمودنی‌ها اشاره کرد.
نتیجه‌گیری
با توجه به نتایج این مطالعه، به نظر می‌رسد استفاده از ماساژ در دوره بازیافت و استراحت بعد از تمرینات‌ورزشی برای کاهش بیومارکر اکسایشی مالون‌دی‌الدئید و افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی گلوتاتیون‌پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز مؤثر واقع شود. پیشنهاد می‌شود مطالعات دیگر روی آزمودنی‌های دیگر در زمان‌های مختلف و با شدت‌های متفاوت صورت گیرد تا با قاطعیت بیشتری بتوان اظهار نظر کرد.
مقاله اصلی را در اینجا بخوانید.