فهرست
خلاصه
هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر ماساژ در بازیابی توان عضلانی کشتی‌گیران جوان بود. بدین منظور ۱۳ کشتی‌گیر جوان با میانگین سنی (۷۲/۰±۲۳/۱۷) به روش نمونه‌گیری هدفمند و در دسترس، و به صورت داوطلبانه به عنوان نمونه انتخاب شدند.
در مرحله اول از آزمودنی‌ها پیش‌آزمون (آزمون پرش سارجنت) به عمل آمد. در مراحل بعد از روش همتاسازی متقابل برای از بین بردن اثر تقدم – تأخر متغیرهای مستقل بر نتایج یکدیگر، آزمودنی‌ها به دو نیمه تقسیم شدند پروتکل شبیه‌سازی شده با مسابقه را با استراحت فعال، و ماساژ اجرا نمودند و در پایان، پس‌آزمون را انجام دادند.
پس از تأیید پیش فرضهای آمار پارامتریک توسط آزمونهای کلوموگروف اسمیرنف (K-S)، از آزمون اندازهگیری‌های مکرر (Repeated measure) برای نشان دادن تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از بسته نرم افزاری spss (نسخه ۱۸) استفاده شد و سطح معنی‌داری ۰۵/۰ p< در نظر گرفته شد. نتایج آزمون نشان داد که بین مراحل مختلف تحقیق در توان عضلانی تفاوت معناداری وجود دارد، به عبارتی نتایج حاکی از برتری روش ماساژ نسبت به استراحت فعال در بهبود شاخص توان عضلانی بود (۰۵/۰. (p<
به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از ماساژ پس از تمرینات شبیه سازی شده با شرایط مسابقه در کشتی‌گیران جوان، می‌تواند توان عضلانی کشتی-گیران را بهبود بخشد. و هرچه سریع‌تر آنها را برای رقابت بعدی آماده نماید.
مقدمه
ماساژ عبارتست از یک سری حرکات و مهارتهای دستی که بطور منظم و مخصوص بر روی بافتهای بدن جهت تأثیر بر سیستم عصبی، عضلانی، پوست، مفاصل و گردش خون بکار می‌رود. ماساژ نقش مؤثری در کاهش تنش عضلانی، استرس، درد و همچنین افزایش سطح آرامش درونی انسان دارد. علاوه بر اینها نقش اصلی ماساژ را می‌توان تأثیر کلی بر فعالیتهای عضلانی-اسکلتی، جریان خون، لنف و سیستم عصبی نامید. (۱)
انجام ماساژ قبل و بعد از تمرینهای ورزشی خطر صدمات و آسیبهای حین ورزش را کاهش می‌دهد و بازسازی و احیای عضلات خسته را تسریع می‌کند. ماساژ می‌تواند فشارهای عصبی و عضلانی را کم و نشاط زندگی را تقویت کند. ماساژ یک روش درمانی است و بسیاری از مشکلات روزمره جسمی و روانی از این طریق تسکین می‌یابد و التیام می‌پذیرد. (۲، ۳)
شناخت دقیق عوامل مؤثر بر اجرای ورزشی به مربیان کمک می‌کند تا برنامه‌های تمرینی را بر اساس یافته‌های علمی طرحریزی نمایند. گرم کردن و سرد کردن صحیح می‌تواند آمادگی بدنی و روانی مطلوب را برای رقابت فراهم نماید. در اکثر مسابقات ورزشی مانند کشتی، تکواندو، دو و میدانی و غیره فاصله بین دو وهله‌ی فعالیت کوتاه است در نتیجه ذخایر انرژی از دست رفته‌ی بدن به طور کامل بازسازی نشده و فرد دچار خستگی و نهایتاً مستعد آسیب دیدگی می‌شود.
با توجه به مقررات جدید فیلا، رقابت‌های کشتی در دو زمان ۳ دقیقه‌ای با ۳۰ ثانیه استراحت مابین آنها برگزار خواهد شد، همچنین قوانین جدید مبنی بر برگزاری مسابقات هر وزن در یک روز و برگزاری دورهای مسابقه در فاصله‌های زمانی ۳۰ دقیقه می‌باشد. بر این اساس حفظ انرژی و توان بالا برای شرکت در دورهای پیاپی مسابقه، اهمیت ویژهای دارد و از دیرباز نیز مورد توجه مربیان و کشتی گیران بوده است. (۴)
مانیدرو و دان (۲۰۰۰) در تحقیق خود روی ۱۸ دوچرخه‌سوار مرد میزان بازگشت به حالت اولیه را در چهار وضعیت استراحت غیرفعال، ماساژ، ترکیب استراحت فعال با ماساژ و استراحت فعال مقایسه کردند. شرکت کنندگان طی چهار جلسه در محیط آزمایشگاهی، هر جلسه پس از ۵ کیلومتر رکابزدن به مدت ۱۵ دقیقه در یکی از شرایط تحقیق قرار گرفتند و مجدداً ۵ کیلومتر دیگر رکاب زدند. این محققین گزارش کردند ترکیب ماساژ و بازیافت فعال زمان اجرا را به طور معنی‌داری کاهش می‌دهد. همچنین بازیافت فعال و ترکیبی باعث تخلیه‌ی لاکتات خون می‌گردد (۵).
اراباسی (۲۰۰۸) اثرات حاد ماساژ اندام تحتانی قبل از رقابت را بر ظرفیت‌های توان انفجاری، سرعت بالا و انعطافپذیری را گزارش کرد. نتایج نشان داد یک کاهش معنی‌داری در عمل کرد بعد از ماساژ و کشش برای پرش عمودی و افزایش بهتری در آزمون خمش به جلو مشاهده شد (۶).
قاسمی و همکاران (۱۳۸۹) با بررسی و مقایسه تأثیر ماساژ و استراحت بر خستگی و پارامترهای ایزوکینتیک عضلات باز کننده زانو نشان دادند که در هر دو مورد مرحله ریکاوری (ماساژ یا استراحت) باعث شد کاهش معنی‌داری در میزان خستگی ادراک شده به وجود آید (۰۰۰/۰. (p= به عبارتی خستگی ادراک شده پس از ۱۵ دقیقه ماساژ از میانگین ۰۶/۹۰ میلیمتر به ۲۰/۱۰ میلیمتر و پس از ۱۵ دقیقه استراحت از ۰۶/۹۰ میلیمتر به ۷۳/۲۰ میلیمتر کاهش یافت.
مقایسه اثر ماساژ و استراحت بر خستگی ادراک شده هم نشان می‌دهد که ماساژ نسبت به استراحت تأثیر بیشتری بر کاهش خستگی ادراک شده داشته است (۰۱/۰. (p= تأثیر ماساژ در بازگرداندن قدرت و توان عضله چهارسر ران بیش از اثر استراحت بود (۰۴/۰ (p= بدین ترتیب که در مرحله‌ی ارزیابی پس از مداخله بین جلسات ماساژ و استراحت تفاوت معنی-داری وجود داشت (۷).
ملک‌زاده و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان؛ تأثیر انواع مختلف بازیافت پس از فعالیت شدید بر برخی عوامل فیزیولوژیکی و روانشناختی در دانشجویان پسر فعال، نشان دادند ماساژ پس از تمرین به همراه استراحت فعال بیشترین تأثیر را در پاکسازی لاکتات خون و بهبود عملکرد بی‌هوازی، درک خستگی و احساس توانمندی نسبت به بازیافت فعال و ماساژ به تنهایی و غیرفعال داشت (۸).
با وجود تحقیقات مختلف در زمینه تأثیر ماساژ بر اجرای ورزشی و ریکاوری پس از تمرین، نتایج بدست آمده ضد و نقیض بوده و علیرغم استفاده وسیع از ماساژ در این زمینه تاثیرات علمی و واقعی آن مورد تردید محققین می‌باشد. لذا هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر ماساژ، استراحت فعال بر توان عضلانی کشتی‌گیران می‌باشد.
مواد و روشها
مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی بوده که به صورت پیش‌آزمون- پس‌آزمون با یک گروه انجام شد و ازنظر هدف کاربردی می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش را کشتی‌گیران جوان (۱۸-۱۶ سال) شهر مشهد تشکیل می‌دادند که از بین جامعه مورد نظر ۱۶ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند و در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. که در نهایت ۳ نفر به دلیل آسیب دیدگی و دلایل شخصی در آزمون پایانی شرکت نکرده و از نمونه تحقیق حذف شدند. بدین ترتیب نمونه نهایی این پژوهش را ۱۳ کشتی‌گیر جوان تشکیل می‌دادند.
آزمودنی‌ها را با استفاده از روش هتماسازی متقابل به دو نیمه (۸ تایی) تقسیم نمودیم؛ تا با تعویض نیمه‌ها با هم اثر تقدم – تأخر متغیرهای مستقل بر هم خنثی شود، ۴۸ ساعت بعد از پیش آزمون (شامل: آزمون پرش سارجنت و تعادل فلامینگو)، آزمودنی‌ها پس از انجام پروتکل شبیه‌سازی شده مسابقه نیمه اول استراحت فعال و نیمه دوم آزمودنی‌ها ماساژ دریافت نمودند و سپس پس-آزمون را انجام دادند. ۴۸ ساعت بعد، همین روش با این تفاوت که جای نیمه‌های ماساژ با استراحت‌فعال جایگزین شد به انجام رسید.
با توجه به ماهیّت پژوهش، از آمار توصیفی برای تعیین شاخص‌های پراکندگی و گرایش مرکزی و در بخش آمار استنباطی پس از تأیید پیش فرضهای آمار پارامتریک توسط آزمونهای کلوموگروف اسمیرنف، از آزمون اندازهگیری های مکرر برای نشان دادن تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از بسته نرم افزاری spss (نسخه ۱۸) و سطح معنی-داری تمامی فرضیه‌ها ۰۵/۰ p< در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
یکی از پیش فرضهای استفاده از تحلیل واریانس برای اندازهگیری‌های مکرر، پیش فرض تساوی کواریانس‌ها بین متغیرهای وابسته است که برای انجام این کار از آزمون کرویت موخلی استفاده می‌شود. چنانچه نتایج این آزمون معنادار نباشد (۰۵/۰ (p> می‌توان از آزمون اندازهگیرهای مکرر استفاده نمود. براساس نتایج جدول ۲ مقدار آزمون کرویت موخلی (۷۸۸/۰) در سطح خطای کمتر از ۰۵/۰ معنی‌دار نیست (۲۶۹/۰ (p= بنابراین شرط ماتریس واریانس ـ کوواریانس مورد پذیرش قرار گرفته و استفاده از آزمون اندازه گیری های مکرر بلامانع است.
نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیریهای مکرر برای توان عضلانی در جدول ۳ نشان می‌دهد که تفاوت معنی‌داری بین نمرات میانگین توان عضلانی در شرایط مختلف پیش‌آزمون، ماساژ و استراحت فعال وجود دارد (۰۵/۰. (P< به دلیل اینکه شرط همگنی ماتریس واریانس ـ کوواریانس توان عضلانی برقرار است از ردیف اول جدول تاثیرات بین گروهی استفاده می‌شود.
بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش با هدف بررسی اثر ماساژ و استراحت فعال بر توان عضلانی کشتی گیران انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از ماساژ پس از فعالیتهای ورزشی تخصصی رشته کشتی، در مقایسه با استراحت فعال بهتر می‌تواند توان عضلانی از دست رفته ورزشکار را بهبود بخشد. مطالعات گذشته نشان داده که به دنبال ایجاد خستگی تغییراتی در بافت عضله ایجاد می‌شود و در دورههای تمرینی پیشرونده، بدن ممکن است نتواند که بطور کامل بین جلسات تمرین به وضعیت اولیه برگردد و این مسأله سبب کاهش عملکرد می‌شود (۹).
محققان ورزش در مسیر جستوجوی اقتصادی‌ترین روش‌های بازگشت به حالت اولیه به روش‌های ماساژ روی آورده‌اند، ماساژ دارای فواید متعددی نظیر افزایش جریان خون، کاهش تنش عضلانی، تحریک پذیری نورولوژیکی و… است. به علاوه شواهدی وجود دارد که از بهبود عملکرد ورزشکاران تحت تأثیر ماساژ حمایت می‌کنند. نتایج تحقیق حاضر با نتایج کوری و همکاران (۲۰۰۶) تا حدودی همخوانی دارد (۱۰).
کوری و همکاران (۲۰۰۶) در مطالعه خود نشان دادند که استفاده از ماساژ پس از دوره تمرینی منجر به بهبود عملکرد فرد در آزمون ۹×۴ متر و پرش عمودی می‌شود. به دلیل اینکه در آزمون ۹×۴ متر فاکتور تعادل نقش عمدهای دارد، از این جهت می‌توان نتایج دو آزمون را تا حدودی با یکدیگر همخوان دانست (۱۰).
مروری بر مطالعات انجام شده در حوزه ماساژ و تأثیر آن بر عملکرد حرکتی نشان می‌دهد که در اغلب پژوهش‌های انجام شده، ماساژ باعث افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی مفاصل (۶)، و همچنین بازیابی قدرت و توان (۱۰) پس از فعالیتهای مختلف ورزشی شده است. نتایج تحقیقات مذکور از نتایج مطالعه حاضر حمایت نموده و با یافته‌های پژوهش حاضر همسو هستند. در مقابل، نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر، با تعدادی از پژوهش‌ها که تأثیر ماساژ را بر عملکرد ورزشی مثبت نمی‌دانند، تا حدودی همخوانی ندارد.
از جمله می‌توان به پژوهش داوسون و همکاران (۲۰۰۴) اشاره کرد که در آن آزمودنی‌ها مسافت ۱/۲۱ کیلومتر را دویده و سپس ماساژ دریافت نمودند. یافته‌های این تحقیق نشان داد بین دریافت ماساژ و عدم دریافت آن، تفاوت معنی‌داری در بازگشت به اندازه گیریهای پایه (قدرت عضلات همسترینگ و چهارسر) مشاهده نشد ولی ماساژ سبب بهتر شدن احساس ریکاوری گردید (۱۱). از جمله دلایل احتمالی این عدم همخوانی می‌توان به تفاوت نوع تکلیف آزمودنی‌ها در دو مطالعه اشاره نمود. در مطالعه داوسون و همکاران (۲۰۰۴) آزمودنی‌ها یک فعالیت استقامتی نسبتاً سنگین را از خود به نمایش گذاشته‌اند در حالیکه در مطالعه حاضر و مطالعات مشابه دیگر نوع فعالیت بیشتر قدرت و توان آزمودنی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌داد.
همچنین در مطالعه دیگری ارباسی (۲۰۰۸) نشان داد که استفاده از ماساژ اندام تحتانی قبل از اجرا، تأثیر منفی بر توان انفجاری داشته و بر افزایش انعطاف تأثیر مثبت دارد (۱۲). این مطالعه با نتایج تحقیق حاضر ناهمسو است. این مساله از این جهت قابل بررسی است که اصولاً تکنیک‌های ماساژ با یکدیگر متفاوت هستند و هر کدام از آنها برای اهداف مختلفی استفاده می‌شوند. بعضی از این تکنیک‌ها برای آرام سازی و افزایش انعطاف پذیری مفاصل کاربرد دارند و در مقابل برخی از آنها برای افزایش تونوسیته عضلات به کار گرفته می‌شوند. بدون شک استفاده صحیح از تکنیک‌های مختلف ماساژ برای اهداف متفاوت می‌تواند نتایج مثبتی را به همرا داشته باشد.
نتیجه‌گیری
به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از ماساژ پس از تمرینات شبیه سازی شده با شرایط مسابقه در کشتی‌گیران جوان، می‌تواند توان عضلانی کشتی‌گیران را بهبود بخشد. و هرچه سریع‌تر آنها را برای رقابت بعدی آماده نماید. بر همین اساس به مربیان و دست اندرکاران ورزش کشتی توصیه می‌شود که در فاصله زمانی بین دو کشتی، از تکنیک ماساژ جهت بهبود وضعیت بدنی آنها استفاده نمایند. بدیهی است که تاثیرات مثبت روحی و روانی استفاده از ماساژ در شرایطی که ذهن و بدن کشتی‌گیران در رقابت‌های پی در پی دچار خستگی و فشار ناشی از مسابقه است دور از انتظار نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
مقاله اصلی را در اینجا بخوانید.