فهرست
چکیده
مقدمه: یکی از شایعترین مشکلات بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی تحت درمان با همودیالیز خارش می‌باشد. خارش علامتی آزار دهنده است که می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی این بیماران داشته باشد.
متأسفانه درمانهای موجود در تسکین این علامت ناموفق بوده‌اند و همچنان پیوند کلیه درمان قطعی محسوب می‌شود طب مکمل یکی از روشهایی است که اخیراً برای تسکین خارش مطرح گردیده است. هدف از این مطالعه، نیز بررسی تأثیر ماساژ با و بدون روغن معطر بر تسکین خارش بیماران تحت همودیالیز بود.
مواد و روشها: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی بود که به صورت متقاطع در مراکز دیالیز بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. نمونه گیری به صورت آسان و از میان بیماران تحت همودیالیز که سه بار در هفته و هر جلسه به مدت ۵-۳ ساعت تحت همودیالیز قرار می‌گرفتند و دارای نمره خارش بالاتر از ۳، بودند انجام شد و نمونهها به طور تصادفی در دو گروه قرار داده شدند نمونههای گروه ماساژ با بدون روغن معطر، ابتدا ۶ جلسه ماساژ با روغن معطر و سپس ۶ جلسه ماساژ بدون روغن معطر را دریافت کردند و ترتیب دریافت مداخله در گروه ماساژ بدون با روغن معطر برعکس گروه اول بود.
بین دوره‌های مداخله یک هفته جهت پاکسازی اختصاص داده شد. ماساژ به مدت ۷ دقیقه و بر بازو ساعد و دست فاقد فیستول انجام شد. در روش ماساژ با روغن معطر از ۵-۳ میلیلیتر روغن‌های اسطوخودوس نعناع و درخت چای با خلوص ۵٪ استفاده گردید و در روش ماساژ بدون روغن معطر از روغن بادام شیرین استفاده شد.
یافته‌ها: در این مطالعه ۴۰ بیمار مبتلا به نارسایی مرحله نهایی کلیه به طور تصادفی و به طور مساوی در دو گروه ماساژ با بدون روغن معطر و ماساژ بدون با روغن معطر قرار گرفتند. دو گروه از نظر متغیرهای، سن، جنس، بیماری زمینهای شدت خشکی پوست و پارامترهای فیزیولوژیکی همسان بودند اما از نظر طول مدت دیالیز اختلاف معنی داری داشتند.
آنالیز داده‌های مطالعه نشان داد ماساژ با روغن معطر و ماساژ بدون روغن معطر به طور معنی داری پس از مرحله اول و دوم مطالعه تسکین خارش گردید. اما بین دو روش اختلاف معنی داری وجود نداشت
نتیجه گیری: استفاده از ماساژ صرف نظر از نوع روغن مورد استفاده می‌تواند موجب تسکین خارش در بیماران تحت همودیالیز گردد.
مقدمه
امروزه خارش و خشکی پوست تظاهرات پوستی اصلی نارسایی کلیوی مرحله نهایی در بیماران تحت همودیالیز می‌باشند (۱). طبق مطالعات متعدد خارش واضح و، جدی ۱۵ تا ۴۹ از بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه و ۵۰ تا ۹۰٪ از جمعیت تحت دیالیز را آزار می‌دهد و در بیماران تحت همودیالیز شایع‌تر از بیماران دیالیز صفاقی می‌باشد (۴۲) در برابر (۳۲) (۲) در ایران نیز در مطالعهای شیوع خارش در ۱۶۷ بیمار تحت همودیالیز مورد بررسی قرار گرفته و نتایج نشان داده است که ۴۱/۹٪ از بیماران خارش داشته‌اند که ۳۷/۱ آنها خارش را، شدید ۱۱/۴ متوسط و ۵۱/۴ خفیف گزارش نمودهاند. (۳). همچنین خارش در بیماران تحت همودیالیز توانایی فیزیکی و ذهنی و کیفیت خواب را به مخاطره می‌اندازد و در نتیجه موجب اختلال در کیفیت زندگی بیمار می‌گردد بطوریکه افزایش مرگ و میر در بیماران دارای خارش در برخی از مطالعات گزارش شده است (۴)
از آنجا که فیزیوپاتولوژی خارش در بیماران با نارسایی مزمن کلیه ناشناخته است و در این رابطه فرضیات متفاوتی مطرح می‌باشد (۵) درمانهای متفاوتی نیز جهت تسکین خارش مطرح می‌گردد که می‌توان از این میان به تزریق وریدی لیدوکائین یا هپارین تجویز خوراکی کلستیرامین ذغال، فعال رژیم کم، پروتئین دیالیز فاقد، منیزیم تحریک الکتریکی با سوزن پاراتیروئید کتومی و درمان با اشعه اولتراویوله اشاره کرد (۶) از طرفی دیالیز نیز تأثیر کمی بر خارش این بیماران دارد (۳) و پیوند کلیه همچنان درمان قطعی محسوب می‌شود. (۶)
اما بدون توجه به علت ایجاد خارش پاسخ پاتوفیزیولوژیک به آن مسیر مشابهی را دنبال می‌کند (۷) یکی از تئوری‌هایی که در این زمینه مطرح است تئوری شدت درد می‌باشد براساس این تئوری فعالیت سطح پایین گیرندههای درد آغاز کننده حس خارش می‌باشد در حالی که فعالیت زیاد گیرندههای درد موجب ایجاد حس درد می‌شود. (۸) مطالعات نروفیزیولوژیکی وجود پایانه‌های آزاد بسیار ظریف و حساس و با سرعت سازش و تطابق بالایی که فقط حس غلغلک و خارش در پوست را منتقل می‌کنند تأیید کرده‌اند.
بعلاوه این پایانه‌ها به طور اختصاصی تقریباً در لایه‌های سطحی پوست که تنها بافت منتقل کننده حس‌های غلغلک و خارش می‌باشد پیدا شدهاند این حسها توسط فیبرهای نوع C بسیار کوچک بدون میلین منتقل می‌شوند که مشابه آن دسته از فیبرهایی هستند که درد نوع آهسته را منتقل می‌سازند (۹)
بنابراین الگوی مشابه حساس شدن نرونهای محیطی در هنگام خارش و درد مزمن از ترکیب تحقیقات خارش و درد حمایت می‌کند و مطرح کننده این نکته است که درمانهای مؤثر بر درد می‌توانند در درمان وضعیتهای مزمن خارش نیز مؤثر باشند (۱۰).
در این میان یکی از درمانهایی که در این زمینه اعمال می‌گردد استفاده از طب مکمل است این نوع درمانها امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند (۱۱) و شمار زیادی از درمانهای مکمل در بیماران کلیوی استفاده می‌شوند از جمله لمس درمانی، استراتژی – های مشاورهای ماساژ بازی درمانی و موسیقی درمانی را می‌توان نام برد (۱۲)
امروزه در غرب، ماساژ به عنوان یک اصل درمانی محسوب می‌شود و توسط میلیونها نفر جهت کاهش درد و فشار و به طور عمومی برای احساس بهتر بودن استفاده می‌شود. (۱۱)
با این وجود می‌توان بسیاری از مزایای فیزیکی ماساژ را با استفاده از رایحه درمانی ارتقا داد برای مثال روغن اسطوخودوس تأثیر ضد دردی دارد و یکی از کاربردهای اصلی آن در استعمال پوستی اثرات ضد خارش، کهیر، سوختگی وضعیتهای التهابی می‌باشد عمده‌ترین عملکرد درمانی اسانس نعناع شامل اثر ضد درد، ضد تهوع، ضد التهاب ضد عفونی کننده ضد اسپاسم ضد سرفه ضد نفخ ضد احتقان می‌باشد. (۱۳)
بعلاوه نعناع جهت کاهش درد عضلانی و نروآلژی، خارش و تحریک پوستی نیز استفاده می. شود اثرات درمانی روغن درخت چای شامل اثر ضد باکتریایی آنتی بیوتیک ضد قارچ ضد التهاب ضد، میکروب آنتی سپتیک ضد اسپاسم ضد ویروس و محرک ایمنی می‌باشد همچنین این روغن اثرات ضد دردی نیز دارد (۱۴).
بهرحال اگرچه تمایل فزاینده‌ای در مورد رایحه درمانی وجود دارد اما تأثیر واقعی رایحه درمانی بر خارش آور میک در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه به طور ناقص در مقالات پرستاری ثبت شده است (۶) و از آنجایی که اجماع علمی در مورد استفاده همزمان از دو شیوه طب مکمل یعنی ماساژ و رایحه درمانی جهت تسکین خارش آور میک وجود ندارد و تحقیقات در مورد این مسئله بسیار کم و محدود می‌باشد و مطالعات انجام شده در سایر زمینه‌ها نیز ضد و نقیض می‌باشند بنابراین پژوهشگر به منظور تأثیر ماساژ با و بدون روغن معطر بر تسکین خارش بیماران تحت همود دیالیز مطالعه حاضر را طرح ریزی کرد.
مواد و روشها
این مطالعه از نوع کار آزمایی بالینی با طرح متقاطع بود که در سال ۱۳۸۸ در مراکز دیالیز بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گردید پس از اخذ مجوز از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان کلیه بیماران مبتلا به خارش که سه بار در هفته و هر جلسه به مدت ۵-۳ ساعت تحت همودیالیز قرار گرفتند تحت مطالعه قرار گرفتند با توجه به حجم نمونه مورد نیاز (با) در نظر گرفتن توان آزمون ۸۰ درصد و اندازه اثر، ۰/۹ حداقل ۲۰ نفر در هر گروه برآورد گردید.
نمونه گیری بصورت آسان انجام گردید و کلیه بیماران بالای ۱۸ سال که بیش از سه ماه تحت درمان با همودیالیز قرار داشتند و با محلول بیکربنات با استفاده از صافی‌های پلی سولفان دیالیز می‌شدند و در طول دو هفته قبل از شروع نمونه گیری خارش داشتند و قبل از شروع نمونه گیری و در طول نمونه گیری از هیچ دارویی که سبب رفع خارش گردد استفاده نکرده بودند و هیچ مشکل پوستی غیر از خارش آور میک نداشتند و سطح سرمی فسفر کمتر از ۶ میلی گرم در دسی لیتر و سطح سرمی هورمون پاراتورمون کمتر از ۶۰۰ پیکو گرم در میلی لیتر داشتند وارد مطالعه شدند.
همچنین در صورتی که بیمار حین مطالعه تحت پیوند کلیه قرار می‌گرفت یا نسبت به روغن معطر مورد استفاده حساسیت داشت و در صورتی که مقرر می‌شد در دست مورد نظر فیستول گذاشته شود و یا تمایل به استفاده از شیوه‌ای دیگر برای کاهش خارش داشت از مطالعه خارج گردید.
بنابراین از اخذ رضایت نامه آگاهانه و کتبی در جلسه وسط هفته همودیالیز یک نمونه ۵ میلی لیتر خون از فیستول مددجو جهت کنترل پارامترهای فیزیولوژیک فسفر هورمون پاراتورمون کلسیم نیتروژن اوره، خون کراتینین، آلکالین فسفاتاز هموگلوبین و هماتوکریت گرفته شد.
همچنین درجه خشکی پوست مددجو با توجه به مقیاس زیر تکمیل گردید بدین صورت که نمره. نشان دهنده عدم وجود خشکی پوست نمره، ۱ خشکی خفیف پوست فقط در پاها نمره ۲ خشکی متوسط پوست همه اندامها و نمره به معنی خشکی شدید پوست (کل) (بدن بود (۳) همچنین نمره خارش نیز با توجه به مقیاس نمره خارش اندازه گیری شد که این مقیاس، شدت محل و تکرر خارش را سنجید نمره شدت خارش بین ۰ تا ۴ نمره محل ۱ و ۲ و نمره تکرر خارش بین ۰ تا ۳ بود و در مجموع دامنه نمرات بین ۰ تا ۹ قرار داشت که نمره ۹ بیانگر شدیدترین خارش بود.
لازم به ذکر است که منظور از خارش در این مطالعه کسب نمره ۳ از مقیاس مذکور بود همچنین روایی مقیاس خارش در مطالعه یوجارو و همکاران (۶) و روایی ابزار سنجش خشکی پوست در مطالعه اخیانی و همکاران (۳) به اثبات رسیده است. لازم به ذکر است به منظور پایایی ابزارها توسط یک نفر تکمیل گردیدند.
در این مطالعه هر نمونه هر دو مداخله را دریافت. کرد نمونهها به طور تصادفی در دو گروه قرار گرفتند به طوری که نمونههای گروه اول ماساژ با بدون روغن معطر) ابتدا به مدت ۶ جلسه با روش ماساژ با روغن معطر و بعد از یک هفته پاکسازی به مدت ۶ جلسه دو هفته با روش ماساژ بدون روغن معطر تحت مطالعه قرار گرفتند و نمونههای گروه دوم ماساژ بدون با روغن معطر ) ترتیب درمانها را عکس گروه اول دریافت کردند.
کلیه نمونهها قبل از انجام ماساژ با روغن معطر جهت اطمینان از عدم وجود، حساسیت تحت تست پوستی قرار گرفتند. بازو ساعد و دست فاقد فیستول بیمار با روغن معطر به مدت ۷ دقیقه در طی ۱۲ گام با استفاده از روغن‌های معطر نعناع اسطوخودوس و درخت چای که با استفاده از روغن بادام شیرین به رقت %۵ رسیده بودند ماساژ داده شد (۱۱) و ماساژ بدون روغن معطر نیز به همان طریق اما با استفاده از روغن بادام شیرین انجام گرفت.
مقیاس نمره خارش مجدداً بلافاصله پس از اتمام ۶ جلسه مداخله در دو گروه ارزیابی شد. لازم به ذکر است با توجه به این پیش فرض که ماساژ گردش خون موضعی اندام را افزایش داده و در نتیجه موجب جذب بهتر ماده معطر می‌گردد کنترل اثر سیستمیک ماساژ و رایحه درمانی مورد نظر بود.
همچنین جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی (میانگین انحراف معیار فراوانی و (درصد و آمار تحلیلی آزمون تی زوج تی مستقل کای اسکوئر و من ویتنی) و نرم افزار آماری SPSS نسخه ۱۶ استفاده گردید.
یافته‌ها
از ۲۴ نفر شرکت کننده در گروه ماساژ با بدون روغن معطر ۲ نفر به دلیل نارضایتی از بوی، روغن ۱ نفر به دلیل عدم تمایل به چرب شدن و ۱ نفر به دلیل عدم مراجعه به مرکز دیالیز مربوطه از مطالعه خارج شدند و از ۲۷ نفر شرکت کننده در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۳ نفر به علت عدم تمایل به اجرای این شیوه ۱ نفر به علت نارضایتی از چرب شدن ۱ نفر به علت قطع درمان با همودیالیز ۱ نفر به علت اشکال در وضعیت هوشیاری و ۱ نفر بدنبال تغییر نظر بعد از مشاوره با پزشک معالج خود از ادامه همکاری انصراف دادند و در مجموع در هر گروه ۲۰ بیمار مطالعه را به پایان رساندند.
۶۰ درصد شرکت کنندگان در مطالعه در هر دو گروه را مردان تشکیل دادند میانگین سنی افراد تحت مطالعه در گروه ماساژ با بدون روغن معطر و گروه ماساژ بدون با روغن معطر به ترتیب ۱۸/۰۲ + ۵۰/۷۵ سال در مقابل ۱۳/۹۱ – ۵۵/۳۰ سال بود.
شایعترین علت بیماری زمینهای به ترتیب دیابت ۴۰ درصد در گروه ماساژ با بدون روغن معطر در مقابل ۴۵ درصد در گروه ماساژ بدون با روغن معطر هیپرتانسیون (۲۰) درصد در هر دو (گروه و گلومرولونفریت (۵) درصد در هر دو گروه بود.
۶۵ درصد از شرکت کنندگان در گروه ماساژ با بدون روغن معطر در مقابل ۵۵ درصد از شرکت کنندگان در گروه ماساژ بدون با روغن معطر خشکی خفیف پوست. داشتند همچنین در گروه ماساژ با بدون روغن معطر %۳۰ (۶) نفر از نمونهها و در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۳۵ (۷) نفر از نمونهها فاقد هرگونه خشکی پوست بودند.
میانگین پارامترهای فیزیولوژی در گروه ماساژ بــا بــدون روغن معطر و گروه ماساژ بدون با روغن معطر به ترتیب کلسیم ۱/۰۶ + ۸/۳۷ میلی گرم در دسی لیتر در مقابل mg/dl ۰/۸ ۸/۵۷، آلکالن فسفاتاز ۳۸۰/۶۳ + ۴۵۵/۳ میلی گرم در دسی لیتر در مقابل mg/dl ۲۳۲/۵۴ – ۳۶۸/۰۵، نیتروژن اوره خون ۲۲/۲۸ – ۶۰/۸۰ میلی گرم در دسی لیتر در مقابل mg/dl ۳۴/۷۵ – ۶۸/۷۰ کراتینین ۳/۲۰ + ۷/۸۳ میلی گرم در دسی لیتر در مقابل mg/dl ۴/۷۷ + ۷/۸۲ هموگلوبین +۱۰/۲۱/۹ گرم در دسی لیتر در مقابل g/dl ۱/۹ ۹/۷ و هماتوکریت ۵/۶ + ۳۱/۹ درصد در مقابل ۵/۵ + ۳۰/۴ درصد بود لازم به ذکر است دو گروه مورد مطالعه از نظر متغیرهای ذکر شده اختلاف معنی داری نداشتند.
بعلاوه طول مدت درمان با دیالیز در گروه ماساژ با بدون روغن معطر ۴۳/۴۸ – ۴۷/۱۵ ماه و در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۲۱/۷۳ – ۲۳/۰۵ ماه بوده است که تفاوت معنی دار بود (۰/۰۳ = p و دو گروه از نظر طول مدت دیالیز همسان نبودند (جدول شماره ۱).
میانگین نمره خارش قبل از شروع مطالعه در گروه ماساژ با بدون روغن معطر ۱/۱۸ + ۷/۴۰ و میانگین نمره خارش قبل از شروع مطالعه در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۰/۷۴ + ۷/۸۵ بوده است که اختلاف معنی داری در نمره خارش در شروع مطالعه بین دو گروه وجود نداشت ۰/۱۶ = p). میانگین نمره خارش در گروه ماساژ با بدون روغن معطر قبل از دریافت روغن معطر ۷/۴۰ ۱/۱۸ و بعد از مداخله ۱/۶۹ + ۵/۸۵ بود.
میانگین نمره خارش قبل از دریافت روغن معطر در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۱/۴۳ + ۶/۸۰ و بعد از دریافت روغن معطر ۲/۲۵± ۶/۰۵ بود نتایج حاصل از آنالیز با استفاده از آزمون تی زوج در هر گروه نشان داد که اختلاف میانگین نمره خارش قبل و بعد از مطالعه در هر گروه معنی دار بوده است گروه) ماساژ با بدون روغن ۱۰ ۰ و گروه ماساژ بدون با روغن معطر – p).
همچنین میانگین نمره خارش قبل از انجام ماساژ بدون روغن معطر: معطر در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۰/۷۴ – ۷/۸۵ و بعد از آن به ۱/۳۹ + ۶/۶۰ و میانگین نمره خارش قبل از ماساژ بدون روغن معطر در گروه ماساژ با بدون روغن معطر ۱/۵۱ – ۶/۱۰ و بعد از آن به ۲/۰۳+ ۵/۵. رسید نتایج آزمون تی زوج اختلاف معنی داری بین قبل و بعد از انجام ماساژ بدون روغن معطر در هر دو گروه نشان داد گروه ماساژ بدون با روغن معطر: ۰/۰۰۱= p و گروه ماساژ با بدون روغن معطر: ۰/۰۴ = p).
میانگین تغییرات نمره خارش پس از مرحله اول در گروه ماساژ با بدون روغن معطر ۱/۳ + ۱/۵۵ و در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۱/۴ + ۱/۲۵ بود که آزمون آماری تی مستقل در این رابطه نشان داد که اختلاف معنی داری بین دو مداخله ارائه شده یعنی ماساژ با روغن معطر و ماساژ بدون روغن معطر در دو گروه وجود ندارد ۰/۱۸) نمودار (۱) همچنین میانگین تغییرات نمره خارش پس از مرحله دوم در گروه ماساژ با بدون روغن معطر +۱/۷۴+۰/۷۵ و در گروه ماساژ بدون با روغن معطر ۰/۶۱/۲ بود.
آزمون آماری تی مستقل نشان داد که اختلاف معنی داری بین دو مداخله ارائه شده یعنی ماساژ با روغن معطر و ماساژ بدون روغن معطر در دو گروه وجود ندارد ۰۴ (نمودار (۲) بنابراین از نظر آماری تفاوتی بین دو مداخله ارائه شده وجود ندارد.
بحث
یافته‌های مطالعه نشان داد که نمره خارش بعد از ماساژ با روغن معطر و بعد از ماساژ بدون روغن معطر در هر دو گروه نسبت به قبل از آن در افراد تحت مطالعه کاهش پیدا کرد اما از نظر آماری تفاوتی بین دو مداخله ارائه شده وجود نداشت. در مطالعه یوجارو و همکاران (۲۰۰۲) نیز میانگین نمره خارش قبل از ماساژ با روغن معطر +۱/۲۵ ۵/۶۹ بود و بعد از مطالعه به ۱/۰۳ + ۲/۶۹ رسید و اختلاف قبل و بعد از مطالعه معنی دار بود (۶)
مخلوق و همکاران (۱۳۸۸) نشان دادند استعمال کاپسایسین در بهبود و تسکین خارش مؤثر است به طوری که نمره خارش قبل ۳/۲ + ۲/۹ از دریافت دارو ۶/۳ + ۱۰/۹ و در هفته‌های متوالی به ترتیب هفته اول ۶/۴، ۳/۹ هفته دوم ۳/۱ – ۴/۷، هفته. هفته چهارم ۲/۵ + ۲/۵۵ بود و اختلاف در هفته‌های متوالی از نظر آماری معنی دار بود از آنجا که کاپسایسین با تحریک فیبرهای عصبی C سبب تخلیه آنها از ماده P که یک رابط عصبی درد و خارش است شده و باعث توقف حس سوزش، درد و خارش طی چند روز پس از شروع درمان می‌شود (۱۵).
با توجه به اثر مشابه ماساژ در کاهش یا کنترل درد و همچنین تأثیر سداتیو ماساژ بر سیستم عصبی (۱۱) و همچنین تأثیر رایحه درمانی در ترشح نروترانسمیترهایی مانند انسفالینها و اندورفین‌ها (۱۶) و اثر لینالیل استات موجود در اسطوخودوس در دپرسیون سیستم عصبی مرکزی از مطالعه فوق جهت حمایت مطالعه حاضر استفاده گردید. (۱۱)
همچنین ایمورا و همکاران نیز در مطالعه خود دریافتند که ماساژ با روغن معطر به طور معنی داری میزان اضطراب، افسردگی خستگی و گیجی را در مادران تحت مطالعه کاهش داد. (۱۷) در مطالعهای دیگر تأثیر ماساژ با روغن معطر در مقایسه با مراقبت معمول فقط تا دو هفته بعد از اتمام مداخله به طور معنی داری موجب کاهش اضطراب و افسردگی در بیماران تحت مطالعه گردید و میزان اضطراب و افسردگی در پیگیری تا ۱۰ هفته بعد از مداخله تفاوت معنی داری نداشت (۱۸).
هالم نیز در مطالعه سیستمیک خود نشان داد که اضطراب و افسردگی در سه مقاله از ۵ مقاله و درد در یکی از ۵ مقاله مورد بررسی کاهش یافته بود (۱۹) کنعانی و همکاران نیز در مطالعه کارآزمایی بالینی یک سوکور، خود دریافتند که استفاده از رایحه – درمانی استنشاقی می‌تواند به طور مؤثری اضطراب بیماران تحت همودیالیز را کاهش دهد. (۲۰)
برخلاف مطالعات فوق ویلکاک و همکاران در مطالعه خود که تأثیر ماساژ با روغن معطر را در بیماران مبتلا به سرطان مورد بررسی قرار داده بودند، نشان دادند که هیچگونه تفاوت معنیداری بین دو گروه آزمون و کنترل از نظر وضعیت، خلقی، کیفیت زندگی و علائم فیزیکی وجود نداشت (۲۱) بنابراین از آنجا که عوامل روانی می‌تواند بر درک خارش تأثیر گذار باشند (۸)، (۲۲) و با توجه به الگوی مشابه حساس شدن نرونها در وضعیتهای خارش و درد مزمن (۱۰) لذا از این مطالعات جهت حمایت و یا رد نتایج مطالعه حاضر استفاده گردید.
اوکادا و ماتسوموتو در مطالعه خود نشان دادند که نمره خارش به طور معنی داری بعد از هفته دوم مصرف امولینت حاوی آب زیاد در گروه آزمون کاهش یافت در حالی که در گروه کنترل نمره خارش در طول مطالعه تغییر معنی داری نداشت (۲۵) اسز پیتوسکی و همکاران هم گزارش دادند که استفاده از کرمهای حاوی لیپیدهای فیزیولوژیکی و کانابوئیدهای اندوژن می‌تواند در بهبود و تسکین خارش مؤثر باشد به طوری که نمره خارش در پایان مداخله آنها کاهش معنی داری نشان داد و حتی در ۲ هفته پیگیری با وجود افزایش، خارش میزان آن نسبت به قبل از مطالعه همچنان کم بود. (۲۴)
همچنین چن و همکاران در مطالعه متقاطع خود که تأثیر درمانی اسید گاما لینولنیک موضعی را بر خارش آور میک مقاوم مورد بررسی قرار داده، بودند نشان دادند که استعمال اسید گاما لینولنیک نسبت به پلاسبو به طور معنیداری موجب تسکین خارش شد (۲۵) بنابراین با توجه به اینکه استفاده از امولینت با خاصیت مرطوب کنندگی بالا می‌تواند در تسکین خارش مؤثر باشد و از آنجا که روغن بادام شیرین مورد استفاده در مطالعه حاضر خاصیت نرم کنندگی پوست را دارد و با توجه به تشابه روغن بادام شیرین با لیپیدهای فیزیولوژیکی و کانابوئیدهای اندوژن لذا از مطالعات فوق جهت حمایت یافته‌ها استفاده گردید.
در مطالعه لیستینگ و همکاران نیز که تأثیر ماساژ درمانی بر علایم فیزیکی و اختلالات خلقی در زنان مبتلا به سرطان پستان مورد بررسی قرار گرفته بود یافته‌ها نشان داد که ناراحتیهای جسمی، درد، خستگی و اختلالات خلقی (خشم، افسردگی و بی قراری در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافت. (۲۶)
بوئر و همکاران نیز در مطالعه خود که تأثیر ماساژ درمانی بر درد اضطراب و تنیدگی بعد از جراحی قلب را مورد بررسی قرار داد نشان دادند که درد، اضطراب و تنیدگی در بیمارانی که ماساژ دریافت کردند در مقایسه با گروه کنترل در روز دوم مداخله کاهش معنی داری داشت (۲۷).
در یک مطالعه دیگر نیز ماساژ ۵ دقیقه‌ای دستان بیماران توانسته بود به طور معنیداری سطح اضطراب بیماران را کاهش دهد (۲۸) ارنست هم در مطالعه سیستمیک خود بیان می‌کند که ماساژ در دامنه وسیعی از علائم از قبیل، درد، تهوع، اضطراب افسردگی، خشم، استرس و خستگی در بیماران مبتلا به سرطان مؤثر بوده است.
طبق گفته ارنست ۴ کارآزمایی بالینی تصادفی مورد بررسی قرار گرفته در این مطالعه سیستمیک اظهار می‌دارند که ماساژ به طور معنی داری موجب کاهش درد در این بیماران می‌شود و فقط یکی از مطالعات ارائه شده نتایج متفاوتی با سایر مطالعات دارد (۲۹) بنابراین با توجه به این که عوامل روانی می‌تواند بر درک خارش مؤثر باشد و با توجه به تشابه انتقال عصبی درد و، خارش از مطالعات فوق جهت حمایت مطالعه حاضر استفاده گردید.
لازم به ذکر است هالم در مطالعه سیستمیک خود به نقل از استیونسون و همکاران اظهار می‌دارد اگرچه اضطراب در گروه ماساژ در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته بود ولی تفاوت معنی داری بین دو گروه ماساژ با روغن معطر و ماساژ با روغن حامل وجود نداشت (۱۹)
سودن و همکاران نیز در مطالعه خود که تأثیر ماساژ با روغن معطر و ماساژ با روغن حامل را بر نشانه‌های فیزیکی و روانی بیماران مبتلا به سرطان مورد ارزیابی قرار داده بودند به این نتیجه رسیدند که تفاوت معنی داری بین نمره درد قبل و بعد از در سه گروه گروه ماساژ با روغن معطر گروه ماساژ با روغن حامل و گروه کنترل وجود نداشت.
در واقع هیچگونه تأثیر طولانی مدت در مورد رایحه درمانی یا ماساژ در کنترل درد اضطراب یا کیفیت زندگی بیماران سرطانی مشاهده نشد بنابراین با توجه به این مطالعه افزودن روغن اسطوخودوس موجب افزایش مزایای ماساژ نمی‌شود. (۳۰)
همچنین کوریاما و همکاران در مطالعه خود که با عنوان مزایای ایمنولوژیکی و سایکولوژیکی ماساژ با روغن معطر که در افراد سالم انجام گرفت، نشان دادند که ماساژ با روغن حامل و ماساژ با روغن معطر هر دو به طور معنی داری موجب کاهش اضطراب می‌شوند (۳۱).
اما آتش زاده و همکاران در مطالعهای با عنوان مقایسه تأثیر رایحه درمانی و ماساژ بر شدت درد بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس به نتایج متفاوتی دست یافتند بطوری که یافته‌های مطالعه ایشان نشان داد که ماساژ با روغن حامل و ماساژ با روغن معطر هر دو می‌توانند به طور معنی داری درد بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس را کاهش دهند و اختلاف بین این دو روش نیز از نظر آماری معنی دار بوده است (۳۲).
بنابراین عدم وجود مطالعات گسترده در زمینه ماساژ با و بدون روغن معطر بر تسکین خارش بیماران تحت همودیالیز در ایران و جهان و عدم وجود مطالعاتی در زمینه مقایسه ماساژ با روغن معطر و ماساژ بدون روغن معطر بر تسکین این نشانه نتیجه گیری در مورد کاربرد و تأثیر آنها را با مشکل مواجه می‌سازد، اما با توجه به کثرت مطالعات در سایر زمینه‌های کمابیش مشابه که نتایج آنها بر مؤثر بودن ماساژ با و بدون روغن معطر دلالت دارند نسبت به مطالعات محدودی که تأثیر آن را رد می‌کنند توان این گونه نتیجه گرفت که انجام ماساژ صرفنظر از نوع روغن مورد استفاده می‌تواند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم موجب بهبود و تسکین خارش گردد.
همانگونه که نتیجه مطالعه حاضر نیز نشان می‌دهد ماساژ درمانی می‌تواند به. طور معنی داری موجب بهبود و تسکین خارش در بیماران تحت همودیالیز گردد اما تعمیم پذیری و بکار گیری این شیوه همچنان منوط به انجام مطالعات دقیق‌تر و گسترده‌تر در این زمینه می‌باشد و با توجه به یافته‌های این پژوهش پیشنهاد می‌گردد.
مطالعه وسیع‌تری با حجم نمونه بیشتر و طول مداخله طولانی‌تر حداقل ۴ هفته انجام گردد تا امکان تعمیم دادن نتایج مطالعه به جامعه میسر گردد. نتیجه گیری نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد که ماساژ با ماده معطر و ماساژ بدون ماده معطر می‌تواند موجب تسکین خارش گردد.
اما مطالعه حاضر تفاوتی بین ماساژ با و بدون ماده معطر در تسکین خارش بیماران تحت همودیالیز نشان نداد. بنابراین ماساژ صرفنظر از نوع روغن مورد استفاده می‌تواند موجب تسکین خارش در بیماران تحت همودیالیز گردد.
مقاله اصلی را در اینجا بخوانید.