فهرست
ماساژ رفلکسولوژی چیست؟
ماساژ رفلکسولوژی به انگلیسی Reflexology Massage یا انعکاس درمانی به انگلیسی Reflex Therapy یا زون درمانی به انگلیسی Zone Therapy نوعی روش تشخیص و درمان بیماری‌ها است که پیشینه کهن در دو کشور چین و هند دارد. اصل اساسی این روش مالش ماساژ عمیق کف، رو، کناره‌ها و بین انگشتان پاها است. برخی درمانگران این روش گاهی کف، کناره و بین انگشتان دست‌ها را نیز مالش می‌دهند ولی این اصل نیست و نوعی مکمل است.
تاریخچه ماساژ رفلکسولوژی
انعکاس درمانی تا ابتدای قرن بیستم در کشور‌های غربی ناشناخته بود. در آن زمان یک پزشک آمریکایی متخصص گوش و حلق و بینی به نام ویلیام فیتزجرالد آن را به نام زون درمانی به کار گرفت. انتخاب این نام از سوی وی به دو دلیل بود، یکی اینکه برخی درمانگران چینی کهن این روش را زون درمانی نامیده و همراه با سوزن درمانی بکار گرفته بودند، دیگر اینکه خود او به تجربه در یافت مناطقی در کف، رو، کناره‌ها و بین انگشتان پاها هستند که نوعی ارتباط با دیگر اعضای بدن دارند و مالش آن مناطق آثار درمانی بر اعضای دوردست بدن می‌گذارند، به عبارتی دیگر، تحریک یک منطقه از بدن انعکاس و واکنش درمانی در منطق‌های دیگر از بدن تولید می‌کند.
بزرگ‌ترین مبلغ این روش در کشور‌های غربی یک آمریکایی دیگر به نام اونیس اینگام بود که آموزه فیتزجرالد را کامل‌تر کرد و سپس آن را تقریبا به‌طور کامل روی مناطق پا متمرکز کرد. این روش امروزه در همه کشور‌های غربی به‌ویژه ایالات متحده آمریکا محبوبیت گسترده دارد. بسیاری از درمانگران انعکاس درمانی معمولاً همراه با این روش یکی دیگر از درمان‌های طبیعی چون اوستئوپتی، یا کایروپراکتیک را بکار می‌گیرند.
در هنگام مراجعه بیمار، درمانگر همه نقاط پای بیمار را با سرانگشتان خود لمس می‌کند تا مناطق سخت شده به‌اصطلاح معمول در این روش درمانی، نقاط کریستالیزه را در زیر پوست پاهای بیمار پیدا کند. هرگاه که درمانگر یکی ازاین‌گونه نقاط را پیدا کرد تشخیص می‌دهد که کدام عضو بدن بیمار گرفتار بیماری شده است. درمانگر این روش پای بیمار را همان‌گونه می‌خواند که نابینا حروف بر یل را روی صفحه‌ای می‌خواند.
در مواقع دیگر، درمانگر نمی‌کوشد همه نقاط پای بیمار را بخواند و از ابتدا روی نقطه‌ای خاص از پای بیمار تمرکز می‌کند زیرا به‌وضوح می‌داند که بیماری شخصی که نزد او آمده چیست و به کدام نقطه خاص پای او مربوط است. آنگاه‌که درمانگر شروع به مالش شدید روی منطق‌های از پای بیمار می‌کند، بیمار دردی در آن منطقه یا عضوی که آن منطقه خاص پایش نمایانگر آن است، یا هر دو مکان حس می‌کند. درجه دردی که ماساژ درمانگر در پای شخص بیمار تولید می‌کند، ممکن است نسبتاً شدید باشد، حتی اگر او نقطه انعکاسی پا را به نرمی ماساژ دهد، ممکن است شدید باشد.
کاربرد‌های ماساژ رفلکسولوژی
روش انعکاس درمانی مانند روش سوزن درمانی، بیشترین موفقیت را در اختلالات کارکردی دارد. احتمال اینکه روش انعکاس درمانی بتواند نوعی عفونت شدید داخلی را درمان کند کم است و نیز مسلم است که این روش نمی‌تواند حالات غیرعادی ساختاری بدن چون باد فتق، مسدود شدن روده یا شکستگی استخوان را درمان کند. این روش در درمان یبوست، تنگ نفس، حالات فشار عصبی-روانی، مشکلات کیسه مثانه، مشکلات سینوس‌ها و حتی مشکلات شدید چون سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا موفقیت خوبی داشته است، همچنین برای درمان انواع سردرد‌ها به‌ویژه سردرد میگرن مفید بوده است. کار اصلی انعکاس درمانی تحریک نیروهای شفابخش طبیعی بدن به فعالیت بیشتر و برانگیختن آن‌ها و هدایت تمرکز آن‌ها روی یک عضو خاص بدن است.
چگونگی عملکرد ماساژ رفلکسولوژی
هر عضو بدن یک منطقه نمایندگی روی پوست دارد و آن منطقه وابسته به همان رشته عصبی است که به آن عضو خاص می‌رود و با تحریک منطق‌های روی پوست که نمایانگر یکی از اعضای بدن است آثار ملموس یا محسوس در آن عضو پدید خواهد آمد. به‌عنوان مثال، درد سرشانه اگر ربطی به آبستنی نابجا نداشته باشد بازتاب ناراحتی حجاب حاجز است زیرا هردوی آن‌ها پیوستگی به یک رشته عصبی دارند. روش انعکاس درمانی بر این اصل استوار است که کل بدن انسان در پای او جلوه می‌یابد یا به عبارتی دیگر کل بدن انسان به‌نوعی در پای او نمایندگی‌هایی دارد و بازتابنده می‌شود که از طریق مالش عمیق یک نقطه خاص پا، آنکه با آن نقطه خاص رابطه دارد به گونه ای تحریک می‌شود که به عادی شدن کارش بینجامد.
ماساژ رفلکسولوژی چطور بیماری‌ها را درمان می‌کند؟
ماساژ درمانی از روش‌هایی است که در تمام دنیا تاریخچه‌ای طولانی دارد. حتی در برخی کشور‌ها، این روش به‌عنوان مکملی برای طب مدرن مورداستفاده قرار می‌گیرد. شاید مهم‌ترین عاملی که سبب می‌شود ماساژ مهم به نظر برسد، افزایش گردش خون در ناحیه ماساژ است. در اکثر بیماری‌ها به‌خصوص درد‌های عضلانی این روش بسیار مفید است. روش بسیار حرفه‌ای‌تر و هوشمندانه‌تر برای ماساژ، ماساژ رفلکسی است. این ماساژ به درمان بهتر می‌انجامد و می‌توان گفت ترکیبی از شناخت علمی بدن و ماساژ است؛ اما ماساژ رفلکسولوژی چیست و چگونه در طب سنتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تاریخچه ماساژ رفلکسولوژی
در مورد تاریخچه ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب‌شناسی روایات گوناگونی وجود دارد، در روایت اول طب شرقی را منشأ حضور و پیدایش ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب‌شناسی می‌داند در روایت دوم منشأ پیدایش علم رفلکسولوژی یا بازتاب درمانی را مصر قبل از میلاد می‌داند. پیدا شدن یک تصویر نقاشی شده در آرامگاه پزشکی مصری بنام Ankahar نشان‌دهنده وجود رفلکسولوژی در آن زمان است. روایت سوم سرخپوستان آمریکا، به‌ویژه سرخپوستان چروکی را به‌عنوان بنیان‌گذاران این علم معرفی می‌کند. در این میان آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است آشنایی اصولی و علمی با تکنیک‌های ماساژ رفلکسولوژی و بهره‌برداری صحیح از این علم است.
ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب‌شناسی ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب‌شناسی عبارت است از ایجاد فشار‌های ملایم بر روی نقاطی در سطوح کف پا به‌منظور درمان اعضای متناظر آن در سایر قسمت‌های بدن. در این علم پاها آینه تمام نمای بدن انسان به شمار می‌آیند. بر اساس علم ماساژ رفلکسولوژی، اعمال فشار بر روی نقاط متناظر با سایر اعضای بدن در کف پا می‌تواند کارکرد سایر اعضای بدن را متعادل نماید زیرا طبیعت بدن انسان به‌گونه‌ای است که در شرایط مساعد قادر به درمان خود است.
اثرات و فواید رفلکسولوژی
ازجمله اثرات و فواید ماساژ رفلکسولوژی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ماساژ رفلکسولوژی باعث آرامش عمیق روحی می‌شود و فشار روحی و تنش را کاهش می‌دهد.
ماساژ رفلکسولوژی شرایط بدن را برای رسیدن به بهبودی مساعد می‌سازد و موجب تنظیم سیستم گردش خون می‌شود و فشارخون را متعادل می‌کند. همچنین این ماساژ حس سلامتی را برای فرد ایجاد می‌کند و منجر به افزایش اعتمادبه‌نفس می‌شود. ماساژ رفلکسولوژی منجر به کاهش بی‌خوابی و بهبود کیفیت خواب می‌شود و از طریق تسکین درد‌های عضلانی منجر به افزایش آرامش در افراد خواهد شد ماساژ رفلکسولوژی باعث بهبود شرایط مفاصل می‌شود و همچنین سموم بدن را دفع می‌کند.
از دیگر فواید این ماساژ این است که کارکرد هورمون‌ها را تنظیم کرده و به رفع بیماری‌هایی نظیر سندرم پیش از قاعدگی و یائسگی کمک می‌کند. این ماساژ همچنین برطرف‌کننده سوءهاضمه، یبوست، اسهال و دیگر اختلالات گوارشی می‌شود. تنفس را عمیق و ریتم آن را آرام و به تخلیه بلغمات و مخاط کمک می‌کند. مشکلات ادراری نظیر التهاب مثانه را بهبود و احتمال بروز بیماری‌های متداول مانند سرماخوردگی را کاهش می‌دهد. ماساژ رفلکسولوژی به تمرکز حواس کمک می‌کند و موجب افزایش کارکرد ذهن می‌شود. با استفاده از ماساژ رفلکسولوژی می‌توان به علت ایجاد بیماری‌ها پی برد.
ماساژ رفلکسولوژی هیجان‌های روحی را متعادل می‌سازد و فعالیت‌های بیش‌ازحد اندام‌های مختلف بدن را کاهش می‌دهد یا سبب فعال نمودن اندام‌های کم‌تحرک می‌شود. ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب‌شناسی بدن را پاکیزه می‌سازد، به دفع سموم کمک می‌کند و به بدن در مبارزه با میکروب‌ها یاری می‌رساند.
ماساژ رفلکسولوژی مناسب چه افرادی است؟
همه می‌توانند از توانایی حیرت انگیز ماساژ رفلکسولوژی برای هماهنگی دستگاه‌های مختلف بدنشان استفاده کنند. ماساژ رفلکسولوژی نیروی ذهن، جسم و روح را به طور مؤثر و مفید افزایش می‌دهد.
ماساژ رفلکسولوژی همانند تکنیک استراحت می‌تواند:
- اطمینان خاطر ایجاد کند.
- گرفتگی عضلات را از بین ببرد.
- زمینه بهبود را فراهم کند.
- به طور طبیعی اندام‌ها، غدد پرکار و کم کار را به فعالیت وا دارد.
- قسمت‌های نا آرام و هیجان زده بدن را آرام کند.
با به کارگیری تکنیک ماساژ رفلکسولوژی صدمه‌ای به بدن وارد نمی‌شود؛ زیرا این نوع درمان غیر تهاجمی است. موقع ماساژ دادن پاهای افرادی که دچار ترومبوز هستند مراقب سیاهرگ‌های عمیق آنان باشید؛ چون این افراد معمولاً ً در اثر ایجاد لخته خون در ساق پا دچار درد شدیدی می‌شوند. هم چنین زمانی که عضلات شل می‌شوند گرفتگی در دستگاه گردش خون باقی می‌ماند و این لخته خون ممکن است خارج شده، به مغز و قلب برسد و در موارد نادر باعث سکته مغزی یا قلبی شود. هر چند تا کنون چنین اتفاقی گزارش نشده است با این وجود توصیه می‌کنیم مراقب باشید. ماساژ رفلکسولوژی می‌تواند در موارد زیر مؤثر باشد:
فواید ماساژ رفلکسولوژی در دوران بارداری
- مادر از انرژی زیاد و آرامش درونی لذت می‌برد.
- رحم در حال استراحت، با افزایش وزن جنین به راحتی بزرگ می‌شود.
- محیط آرام، رشد و نمو سالم جنین را تأمین می‌کند.
- حرکت جنین در رحم سرعت پیدا می‌کند.
- تغذیه مادر و جنین به وسیله جریان پر تحرک تأمین می‌شود.
- انرژی حیاتی در تمام دوران بارداری افزایش می‌یابد.
- پیوند عاطفی محکم و بدون قید و شرط قوی‌تری برای مادر و جنین ایجاد می‌شود.
فواید ماساژ رفلکسولوژی در دوران کودکی
- باعث می‌شود کمتر حساس شوند.
- بیش فعالی را آرام می‌کند.
- آرامش و اطمینان می‌بخشد.
- هماهنگی را افزایش داده، آرامش را در خانه حکم فرما می‌کند.
- پیوندهای جسمی، عاطفی و روحی را مستحکم می‌کند.
- خودباوری را بر می‌انگیزد.
- رشد و نمو فردی را امکان پذیر می‌سازد.
فواید ماساژ رفلکسولوژی در دوران نوجوانی
- تولید و پخش هورمون‌ها را برای هماهنگی درونی متعادل می‌کند.
- روابط صادقانه و اطمینان بخش را در خود فرد و بین سایرین ترغیب می‌کند.
- به ایجاد اعتماد کمک می‌کند.
- با افزایش تحمل و ایجاد تعادل، انگیزه قدم گذاشتن به دوره بزرگسالی را فراهم می‌کند.
فواید ماساژ رفلکسولوژی در دوران بزرگسالی
- سبب می‌شود ذهن، جسم و روح عملکرد مناسبی داشته باشند.
- در فرآیند زندگی‌ای‌مان به وجود می‌آورد.
- اثرات چین وچروک های ناشی از نگرانی کمتر باقی می‌مانند.
- از سنگینی بار ذهن، جسم و روح می‌کاهد.
- مسائل مهم را حل کرده، سبب می‌شود انسان گرایش کمتری نسبت به سستی و کاهلی پیدا کند.
- انسان را به بصیرت و گذشت ترغیب می‌کند.
- فشار خود تلقینی را از بین می‌برد.
- اثر مخرب اضطراب، ترس و نگرانی را به حداقل می‌رساند.
سال‌های طلایی
- ذهن، جسم و روح را از پژمردگی و تخریب دور می‌کند.
- وجود انسان را برای زندگی از اشتیاق لبریز می‌کند.
- ذهن را هوشیار می‌کند.
- تمرکز را بهبود می‌بخشد.
- با جایگزین کردن سلول‌های تازه، سالم و پرتحرک به جای سلول‌های فرسوده از بدن انسان حفاظت می‌کند.
فواید ماساژ رفلکسولوژی در بهبود بیماری
- ناخوشی، ضعف و آسیب پذیری را تسکین می‌دهد.
- غم و اندوه را از بین می‌برد.
- نشانه‌های ناخوشی را بهبود می_بخشد.
- احساس‌های ویرانگر مخرب و مضر را از بین می‌برد.
- زمینه رشد و نمو سلول‌های سالم و تازه را فراهم می‌کند.
- ذهن را آرام، جسم را آسوده و روح را آزاد می‌کند.
فواید ماساژ رفلکسولوژی در خانواده
- فاصله بین نسل‌ها را پر می‌کند.
- پیوند اعضای خانواده را مستحکم می‌کند.
- پذیرش و درک صفات و خصایص فردی را ترغیب می‌کند.
- احترام و درک فردی ایجاد می‌کند.
سرفصل‌های مهم و عمومی دوره‌های آموزشی ماساژ رفلکسولوژی
- آشنایی با تاریخچه ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب‌شناسی
- آشنایی با آناتومی و فیزیولوژی بدن انسان
- آشنایی با آناتومی کف پا به‌صورت تخصصی
- آشنایی با ارتباط موجود بین قسمت‌های مختلف کف پا و اعضای متناظر با آن
- آشنایی با اصول مقدماتی ماساژ و تکنیک‌های پایه در ماساژ رفلکسولوژی
- آشنایی با مقوله آسیب‌شناسی اندام‌ها
- آشنایی با ادوات و ابزار موردنیاز
با توجه به مزایا و فواید ماساژ رفلکسولوژی و افزایش تمایل افراد برای استفاده از خدمات این ماساژ و همچنین روند رو به رشد تأسیس مراکز تخصصی ماساژ در سراسر دنیا، در سال‌های اخیر دوره‌های آموزشی ماساژ رفلکسولوژی با استقبال چشمگیر علاقه‌مندان مواجه شده است.
نحوه عملکرد ماساژ رفلکسولوژی
بدگمانی، نگرانی و ترس طولانی باعث ایجاد ناراحتی در تمام بدن می‌شود و به نوبه خود باعث تنش می‌گردد که بی درنگ در روند و عملکرد طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌کند. هر قدر این ناراحتی بیشتر باشد نگرانی و تخریب ایجاد شده در اثر اختلال بیشتر خواهد بود. افکار ناگوار و غم انگیز در بدن اختلال و هشدار ایجاد می‌کنند و باعث می‌شوند به طور غریزی سلول‌های بدن برای دفاع در برابر حمله یا هر گونه آشفتگی که به نظر می‌رسد برای سلامتی تهدید کننده باشد آمادگی پیدا کنند.
عضلات دچار گرفتگی می‌شوند و در ساختمان درونی بدن آن‌ها منقبض، کشیده و تحت فشار قرار می‌گیرند، این فرآیند فضایی را که قسمت‌های مختلف بدن در آن واکنش نشان می‌دهند را کاهش می‌دهد. انعطاف ناپذیری مانع از حرکت عضلات شده و جریان خون در این قسمت‌ها کاهش می‌یابد. سلول‌های تحت تأثیر این وضعیت از مواد غذایی محروم می‌مانند و فرصت رشد و نمو کامل را از دست می‌دهند. هم چنین مواد سمی خطرناک در این قسمت‌ها انباشته شده و به وسیله مجرای باریک یا سیاهرگ‌های ضعیف و رگ‌های عروق لنفاوی به تله می افتند.
فشار سنگینی به جسم، ذهن و روان وارد شده و در نهایت آشفتگی فکری با نشانه‌های افسردگی و بیماری ظاهر می‌شود. این شیوه جلب توجه بدن است؛ به امید این که گام‌های مفیدی برای تغییر وضعیت وحشتناک و تهدید کننده برداشته شود. درد، بیان کننده وضعیت بحرانی سلول‌های محروم و درمانده درون بدن است. این شیوه سلول‌های بدن برای دریافت مجوز عبور از مغز و تسکین تنش است تا بتوانند مواد حیاتی را به مغز برسانند. اگر این وضعیت از راه استراحت و عدم درک علت درد، تسکین نیابد باعث خستگی و هراس بیشتر شده و پس از آن ممکن است سبب شود سلول‌های مجاور یا مرتبط سبب انتشار بیماری و درد شوند.
هرگونه تنش طولانی و مداوم سلول‌های تحت تأثیر را از فضا، مواد مغذی و نیروهای حیاتی برای زندگی محروم می‌کند و این به معنای تخریب عملکرد و سرانجام تخریب سلولی است که در بیشتر مواقع به سرطان منجر می‌شود. ماساژ رفلکسولوژی تکنیک تسکین و استراحتی است که تنش و فشار را از بین می‌برد و در نهایت بیماری را بهبود می‌بخشد. اما با استراحت عضلات هنگام گرفتگی شدید موارد زیر اتفاق می‌افتد:
مواردی که با استراحت عضلات هنگام گرفتگی شدید اتفاق می‌افتد
- خاصیت ارتجاعی افزایش یافته و حرکت و انعطاف پذیری بیشتری ایجاد می‌شود.
- قدرت انقباض و انبساط طبیعی و عملکرد بدن بهتر می‌شود.
- سلول‌های رشد یافته برای عملکرد و جوان سازی فضا پیدا می‌کنند.
- مواد بالقوه خطرناک از بین می‌روند.
- سنگینی بار ذهن، جسم و روان کاهش می‌یابد.
- برای عملکرد مؤثر در کل بدن شرایط بسیار مطلوبی ایجاد می‌شود.
- میزان سلامتی افزایش می‌یابد.
ماساژ رفلکسولوژی آرامش درونی ایجاد می‌کند و درمان قطعی افسردگی است. فرد که حرکت‌های ماساژ رفلکسولوژی را انجام می‌دهد به استراحت، آرامش عمیق و لذت بخش و هوشیاری (آرامش طبیعی که بین خواب و بیداری ایجاد می‌شود) دست می‌یابد. به این ترتیب ذهن، جسم و روان می‌توانند از این خود مختاری برای درمان کامل بهره ببرند. علت آن این می‌باشد که از میلیاردها سلول جدید فقط دو سلول با بازدهی جاری در ذهن و بدن تشکیل می‌شوند. اگر در این روند جوان سازی حیرت انگیز هیچ گونه دخالتی وجود نداشته باشد پیری دیگر اتفاق نمی‌افتد، جسم به آرامش رسیده و به وسیله جذب انرژی عمومی از دو منبع اصلی خورشید و زمین به طور طبیعی تجدید حیات می‌کند.
- موی سر و سطح بدن مثل آنتن عمل کرده، ارتعاش و انرژی‌های روشن و مثبت خورشید را جذب می‌کنند.
- کف پاها انرژی‌های منفی، تاریک و جامد کره زمین را به‌سوی خود می‌کشند.
این انرژی‌ها بدن انسان را محاصره کرده و در آن نفوذ می‌کنند و به این ترتیب تمام بدن را با نیروهای حیاتی، اساسی و تازه سرشار می‌کنند. پیامد ارتعاش در غدد و اندام‌های مختلف به سطح بدن آمده و از راه تغییر در ویژگی‌های بدن و پاها انعکاس می‌یابد. هر گونه دخالتی در این پیامد طبیعی، جسم را دچار ناراحتی می‌کند و بلافاصله در پاها منعکس می‌شود، مثل موارد زیر:
- انعطاف ناپذیری، نشان دهنده بی‌ثباتی و ناامنی شدید است.
- جدیت، آسیب پذیری را پوشانده یا پنهان می‌کند.
- بی‌رمقی، محرومیت فردی و نداشتن بنیه درونی را نشان می‌دهد.
- ضعف و سستی، نشان دهنده نداشتن قدرت بدنی است.
- اندام ضعیف، نشان دهنده درماندگی از شروع کار و فعالیت است.
افکار غم انگیز و ناخوشایند ناشی از تردید و سوءظن، در ذهن و جسم سنگینی می‌کند و باهمان شدت و سنگینی در پاها نیز منعکس می‌شود. ماساژ رفلکسولوژی رهایی از این عقاید و احساس‌های مهم را به‌صورت نیمه هشیار بر می‌انگیزد. در عین حال با یاد آوری و بیان اعتقادها و خاطره‌ها نگران کننده محبوس در ذهن دیگر سلامت فردی به خطر نمی‌افتد. جسم آرامش یافته و می‌تواند از بین موانع فیزیکی که بر ذهن، احساس و روح تأثیر می‌گذارند عبور کند. در نتیجه فرد احساس بهتری یافته و می‌تواند آزادانه‌تر بیندیشد و به زندگی لذت بخش تری دست یابد.
تکنیک‌های عمومی آموزش ماساژ پا
این نوع ماساژ برای رفع تنش و استرس و ایجاد آرامش به کار می‌رود. با توجه به اینکه این نوع ماساژ برای کاهش تنش و استرس مورداستفاده قرار می‌گیرد و کاربرد درمانی ندارد افراد می‌توانند با اجرای این تکنیک‌های ساده برای خود از فواید آن بهره‌مند شوند.
- در اولین مرحله برای انجام ماساژ پا، روی یک صندلی کوتاه بنشینید و تمام قسمت‌های کف پا، رویه پا، پاشنه پا و انگشتان پا را به‌آرامی ماساژ دهید.
- در مرحله دوم برای ماساژ پا یک دست را روی پا و دست دیگر را کف پا قرار داده و به‌آرامی از نوک انگشتان پا به سمت قوزک ماساژ دهید و این حرکت را به سمت انگشتان ادامه داده و تکرار کنید.
- در مرحله سوم با یک دست پا را نگهدارید و با دست دیگر انگشتان هر پا را محکم فشار داده و سپس به‌آرامی بکشید.
- در مرحله چهارم با انگشت شست از قسمت بالایی کف پا، به‌صورت خطی و به سمت مرکز کف پا فشار محکم وارد کنید و در قوس و برآمدگی پا، فشاری چرخشی اعمال کنید. این حرکت را برای کف هر دو پا انجام دهید.
- در مرحله پنجم یکی از پاها را نگه‌داشته و به‌آرامی به کف پا مشت بزنید و با حرکات انگشتان دست در سراسر کف پا حرکات چرخشی انجام دهید.
- در مرحله ششم از قوزک پا تا ناحیه زانو را با دستان خود ماساژ داده. این مرحله را ۵ بار تکرار کنید.
- در آخرین مرحله زانو‌ها را با فشار چرخشی انگشتان در ناحیه کاسه زانو ماساژ دهید. ماساژ پا پس از یک ایستادن طولانی می‌تواند عضلات پا را آرام کرده و به حالت اول بازگرداند. ماساژ منظم پا، سیستم لنفاوی را تحریک کرده و ظاهر آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
مطالب زیر برای افزایش دانش و آگاهی شما مفید خواهند بود: