فهرست
تاریخچه آروماتراپی
واژه آروماتراپی Aromatherapy از دو تکواژه آروما aroma به معنای عطر/ بو و تراپی therapy به معنای درمان/ معالجه تشکیل شده است. ازآنجایی‌که مواد اولیه تولید اسانس از گیاهان گرفته می‌شود، این علم در زیرشاخه گیاه‌درمانی قرار می‌گیرد و هم‌ردیف هومیوپاتی و درمان با گل است.
اصطلاح آروماتراپی در سال 1937 توسط René-Maurice Gattefossé ابداع شد و معنی و مفهوم کاربرد‌های درمانی مواد معطر به‌ویژه اسانس‌های گیاهی از آن استنباط می‌شود. خانم مارگریت مورای کمک‌های ارزشمندی به توسعه و پیشرفت آروماتراپی کل نگر (Holistic) کرد. او در کاربرد پوستی اسانس‌های گیاهی پیشرو بود و نخستین کسی است که آروماتراپی را با ماساژ همراه کرد، اهمیت توجه به جنبه‌های مختلف فکری، اجتماعی و فیزیکی هر فرد را تشخیص داد و یک سیستم کل نگر framework Holistic برای درمان طراحی کرد. او همچنین اثرات اسانس‌های گیاهی روی وضع احساسی و فیزیک بدن را هنگام کاربرد پوستی آنها خاطرنشان کرد. آروماتراپی کاربرد درمانی اسانس‌های خالص گیاهی برای افزایش سلامت فیزیکی، احساسی، فکری و روحی فرد در یک نظام کل‌نگر است.
عقاید سیستم کل نگر آروماتراپی
- توانایی‌های التیام بخشی طبیعی خود بدن را تحریک و حمایت می‌کند.
- تمام جنبه‌های شخص را در نظر دارد.
- تالش می‌کند علت‌های زمین‌های یک بیماری را کشف کند.
- دارای یک رویکرد پیشگیرانه در مراقبت‌های بهداشتی و سلامت است. نگران آموزش فرد بیمار (مشتری) و درمانگر آروماتراپی درباره ماهیت اسانس‌ها و فواید آنهاست.
- و بالاخره اینکه فلسفه بقراط Hyppocrates مبنی بر اینکه شرط اول درمان، آسیب نرساندن به بیمار است را قبول دارد.
استفاده از بو‌ها و روغنهای خاص برای رسیدن به یک میل فیزیکی یا حالت احساسی مطلوب یا کمک به درمان یک بیماری را رایحه‌درمانی یا عطر درمانی می‌گویند. رایحه‌درمانی یکی از شاخه‌های پزشکی جایگزین به شمار می‌آید. رایحه‌درمانی شاخ‌های از طب گیاهی است که در آن از برخی روغنهای گیاهی، به‌صورت استنشاقی یا همراه با ماساژ، به‌صورت موضعی حمام یا کمپرس استفاده می‌شود.
استفاده از روغن عصار‌های گیاهان برای حمایت و تعادل ذهن، بدن و روح و روان از جنبه‌های رایحه‌درمانی است. بر اساس یک باور قدیمی روغنهای معطر می‌توانند برای تسکین درد، کاهش اضطراب و به‌عنوان خواب‌آور استفاده شود. هر روغن از ترکیبات شیمیایی زیادی تشکیل‌شده و خواص درمانی ویژه به خود دارد؛ مانند آلدئید‌ها که به‌عنوان آرام‌بخش عمل می‌کنند و کتن‌ها که می‌توانند موکولیتیک باشند و ترپن‌ها که عملی مانند کورتیزون دارند. این مواد شیمیایی فنل‌ها، کتن‌ها، ترپن‌ها اگر به میزان زیاد مورداستفاده قرار گیرند یا در بیماران بدحال به کار گرفته شوند می‌توانند ایجاد مسمومیت کنند.
خطر مسمویت
گاهی مسمومیت به‌عنوان یک تأثیر مضر ناشی از این روغنها می‌تواند به اشکال مختلف همانند سردرد خفیف یا میگرن شدید و زوزه گوش و سرگیجه تبدیل شود. این روغنها گاهی سبب اختلال در بویایی، تهوع، التهاب پوستی و تپش قلب می‌شوند.
بر اساس مطالعات موجود اکلیل کوهی باعث ایجاد صرع در افراد باسابقه فامیلی می‌شود. مطالعه‌ای که بر روی ۹ بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید انجام شده نشان داده است که روغنهای معطر می‌توانند سبب کاهش علائم این بیماری ازجمله بهبود درد و بهبود خشک شدن مفاصل در فرد گردد.
پیشینه آروماتراپی
احتمالاً اولین بار مصریان باستان از عطر درمانی استفاده کردند و به‌صورت سنتی مصریان در مراسم مذهبی خود از روغن سدر برای مومیایی کردن اجساد استفاده می‌نمودند. به‌طور سنتی مصریان از روغنهای خوشبو برای ماساژ و درمان بیماری‌های گوناگون نیز استفاده می‌کردند. در دوران شیوع طاعون بسیاری از افراد جهت جلوگیری از انتشار این بیماری روغنهای معطر را می‌سوزاندند زیرا اعتقاد داشتند که بوی خوش طاعون را ریشه‌کن می‌کند. تا اینکه در سال ۰۲۹۱ مطالعاتی درباره آروماتراپی یا عطر درمانی انجام شد.
دو سال بعد مشخص شد که مواد معطر نوعی فرکانس تولید می‌کنند که با معیار هرتز قابل اندازه گیری است و تا به امروز انرژی امواج 7000 نوع روغن معطر توسط پژوهشگران مورد شناسایی قرار گرفته است! از سوی دیگر تحقیقات نشان داد افرادی که حس بویایی خود را ازدست‌داده‌اند دچار بیماری‌های روانی می‌شوند که از این میان می‌توان اضطراب و افسردگی را نام برد. یکی از کاربرد‌های عطر درمانی در درمان افسردگی است.
بهبود افسردگی با آروماتراپی
توصیه می‌شود بیماران افسرده یکی از روغنهای اسانس گل سرخ، بادرنجبویه، یاسمن یا روغن میوه‌هایی همانند لیمو، پرتقال، سیب یا گریپ‌فروت را تهیه کنند و پس‌ازاین که آن را روی دستمال ریختند در فواصل مختلف استشمام نمایند. می‌توان 15 قطره از روغنهای توصیه‌شده را در 50 میلی‌لیتر روغن بادام ریخت و روزی چند بار نواحی گردن و کمر را توسط آن مالش داد. اگرچه بر اساس مطالعات انجام‌شده روغنهای معطر می‌توانند از طریق بوییدن تأثیر‌گذار باشند ولی مالش آنها بر روی پوست نیز ازجمله روش‌های قابل‌اعتماد در درمان است. به علت اینکه مولکول‌های این مواد به‌سرعت از طریق پوست جذب گردش خون می‌شوند ازاین‌رو می‌توانند اثر مهمی در درمان داشته باشند ولی نکته مهم عوارض جانبی این روغن‌هاست که اگر توسط فرد غیر مجرب و بدون مشاوره با پزشک متخصص به کار برده شود، ظهور می‌نماید.
توصیه می‌شود که افرادی که برای اولین بار این روغنها را به کار می‌برند آزمون پشت‌های test Patch را انجام دهند به این صورت که قطر‌های از روغن را روی پوست ساعد یا قسمت خارجی ران بچکانند و سپس روی آن یک پانسمان قرار دهند اگر پس از 48 ساعت خارش یا التهابی بر روی پوست ایجاد نشود استعمال خارجی این روغن بی‌ضرر است. در بریتانیا از لحاظ تاریخی رایحه‌درمانی از فرشته زیبایی درمانی منشأ گرفته است.
ماساژ‌های رایحه‌درمانی برای کسانی که درمان عاطفی نیز جزئی از برنامه ماساژ آنها به شمار می‌رود از همه بهتر است.
تاثیرات آروماتراپی
- روحیه و خلق و خویتان را تقویت کند
- استرس و اضطراب را کاهش دهد
- علائم افسردگی را کاهش دهید
- تنش عضلانی را تسکین دهد
- درد را برطرف کند
ماساژ‌های رایحه‌درمانی فشار نرم و آرام را با استفاده از روغنهای معطر ترکیب می‌کنند. معمولاً ماساژ درمانگر تصمیم می‌گیرد چه نوع روغن معطری استفاده کند، اما اگر ترجیح می‌دهید روغن خاصی استفاده شود به وی اعلام کنید. روغنهای معطر قبل از استفاده روی بدن رقیق می‌شوند.
در طول ماساژ، درحالی‌که از طریق پخش‌کننده روغن معطر را استنشاق می‌کنید و از طریق پوستتان آن را جذب می‌کنید تمام بدنتان ماساژ داده می‌شود. گاهی ماساژ رایحه‌درمانی فقط بر روی کمر، شانه‌ها و سر تمرکز خواهد داشت. به‌غیراز لباس زیر که آن هم اختیاری است نباید چیزی به تن داشته باشید. ماساژ رایحه‌درمانی 60 -90 دقیقه طول می‌کشد.
اصلاحات آروماتراپی
اصطلاح آروماتراپی نخستین بار در سال 1928 توسط Gattefossé در مقال‌های به کار برده شد که در آن استفاده از روغنهای پایه را بدون جداسازی و تبدیل آنها به اجزای سازنده اولیه توضیح میدهد. Gattefossé در سال ۷۳۹۱ کتابی با عنوان Aromathérapie: Les Huiles essentielles hormonesvégétales نوشت که بعد‌ها به زبان انگلیسی نیز ترجمه شد و Gattefossé’s Aromatherapy نام گرفت. این کتاب امروزه نیز به‌طور گسترده‌ای چاپ و خوانده می‌شود.
چندین متخصص آروماتراپی شناخته‌شده دیگر در قرن بیستم که می‌توان به آنها اشاره کرد نیز Valnet Jean، Maury Marguerite Madam و Robert B. Tisserand هستند. Valnet Jean Tisserand بیشتر برای استفاده از روغنهای پایه در درمان سربازان زخمی در جنگ و کتابش با عنوان Aro- of Practice The matherapy به فرانسه Aromathérapie شناخته می‌شود.
Madame Marguerite Maury ، متخصص بیوشیمی اتریشی نیز برای اولین بار به مطالعه، آزمایش و تدریس آروماتراپی در حوزه زیبایی پرداخت. Tisser- B. Robert and متخصص آروماتراپی انگلیسی نیز نخستین کسی بود که دانش آروماتراپی و آموزش آن را به ملت‌های انگلیسی‌زبان ارائه کرد. او کتاب‌ها و مقالات بسیاری نوشته که می‌توان به مهم‌ترین آنها یعنی هنر آروماتراپی، تألیف سال 1977، اشاره کرد. هنر آروماتراپی نخستین کتابی است که درباره این دانش به زبان انگلیسی نوشته شده است.
برخی مواد به کار رفته در آروماتراپی
رایحه درمانی برای نخستین بار توسط شیمی دان فرانسوی به نام آقای Rene-Maurice Gattefosse در کتابی به زبان فرانسوی به نام آروماتراپی Aroma Therapie: Les Huiles Essentielles در سال ۱۹۳۷ معرفی شد.
ایشان در سال ۱۹۱۰ یکی از دستان خود را به شدت سوزاند و توانست آن را توسط روغن اسطوخودوس سریعاً درمان کند که این امر باعث شد ۲۷ سال بعد کتابی در این مورد بنویسد. پزشکان و جراحان فرانسوی در هنگام جنگ جهانی دوم برای درمان بسیاری از سربازان مجروح شده از روغنهای مؤثر استفاده می‌کردند
رایحه درمانی یا همان عطر درمانی را مصریان باستان برای مومیایی کردن اجساد در مراسم مذهبی استفاده می‌کردند همچنین استفاده از روغنهای درمانی توسط چینی‌ها هندی‌ها یونانیها و رومیها در زمینههایی همچون عطریات آرایشی بهداشتی و دارویی بود.
سال‌ها بعد تأثیر رایحه درمانی توسط پزشکان متخصصان در ورزش تأیید شد برای بهبود پس از ورزش رفع خستگی و رفع دردهای عضلانی سپس رایحه درمانی در اماکنی همچون اسپا مورد استفاده قرار گرفت.
امروزه رایحه درمانی با روغنهای مؤثر از جمله:
- Cymbopogon Citratus
- Pepper Mint
- Eucalyptus
بسیار مورد استفاده است و هر کدام تاثیرات مفیدی برای بدن دارند از جمله، ضد استرس ضد افسردگی، بهبود میگرن و سردردهای تکراری برای بهتر و راحتتر خوابیدن برای هضم غذا و گردش خون برای قوی کردن سیستم دفاعی بدن و نیز افزایش انرژی بدن.
ترکیبات مهمی از جمله عود دارچین و چوب صندل بسیار در آروماتراپی مورد استفاده هستند.
عود
در سالهای اخیر عود جایگاه خود را در میان ترکیبات اصلی عطرها پیدا کرده است. امروزه عود نه تنها در عطرها بلکه در محصولاتی نظیر شمع و خوشبوکنندههای متفاوت نیز استفاده می‌شود. هر برند ترکیب متفاوتی از عود ارائه میدهد. ترکیباتی به همراه چوبها، چرم، ادویه جات گلها و حتی رایحه‌های شیرین
دارچین
دارچین نوعی ادویه است که در کشورهای آسیای شرقی یافت می‌شود درختچه دارچین بسیار کوچک و سبز است و شکوفه‌های آن در زمستان دیده می‌شوند. این ادویه تا قرن شانزدهم برای اروپاییها شناخته شده. نبود بهترین درختهای دارچین را می‌توان در سریلانکا پیدا کرد که رنگ زیبایی داشته و از رایحه خوشایندی برخوردار است.
دارچین دارای کلسیم، آهن، فیبر و ویتامینهای متفاوت است و خواص زیادی برای سلامت انسان دارد. این ادویه مانند یک آنتی بیوتیک باعث مقاومت بدن می‌شود و در درمان سرماخوردگی و دردهای عضلانی مؤثر است.
دارچین در صنف آرایشی و بهداشتی و عطریات نیز کاربرد دارد به کارگیری ادویه در، عطریات شخصیت متفاوتی به عطر میدهد. این رایحه بسیار قوی و گرم در محصولات بهداشتی و کرم‌ها نیز موجود است و اثر ضدپیری و ضدچروک دارد دارچین در واقع اکسیر جوانی است و پوست را جوان نگه می‌دارد.
چوب صندل
صندل نام درختی خوشبو از خانواده SANTALUM است. رایحه صندل بسیار قوی و ماندگار، است تا جایی که چوب صندل بدون هیچگونه تغییری تا دهها سال رایحه خود را حفظ می کند چوب صندل بیشتر در جنوب هند اندونزی سریلانکا نپال جزایر هاوایی اقیانوس آرام و استرالیا موجود است. این چوب از نظر استخراج روغن آن به صرفه است چراکه بر خلاف سایر گیاهان از برگ، شاخه چوب و حتی ریشه آن نیز روغن به دست می‌آید.
چوب صندل از قرنها پیش به عنوان ماده اولیه عطر مورد استفاده بوده و از آن به عنوان تحولی در صنعت عطرسازی یاد می‌شود نقش اصلی چوب صندل در عطرها در افزایش ماندگاری آنهاست و البته این نقش را در حجم بسیار کم ایفا می‌کند قیمت روغن صندل به دلیل کمبود این چوب و درخواست همیشگی، آن همواره در حال افزایش است و هر کیلو چوب صندل بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار خریداری می‌شود.
برای تولید روغن صندل با کیفیت باید از چوب صندل ۸ ساله استفاده کرد گرچه طراحان عطر این سن را ۱۴ سال می‌دانند. روغن صندل همچنین در محصولات دیگری مانند محصولات آرایشی بهداشتی کرمهای صورت و بدن شامپوها ….. استفاده می‌شود.
برخی از برندها به دلیل نرخ بالای چوب صندل از ماده شیمی سنتتیک Synthetic Glyclohexanol به نام Glyclohexanol Isobornyl استفاده می‌کنند تا نرخ محصول افزایش پیدا نکند. البته این ماده بیشتر در محصولات آرایشی کاربرد دارد تا محصول بوی دلنشین صندل را بگیرد.
چوب صندل در صنعت نجاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و از آن محصولات چوبی با کیفیتی به دست می‌آید که دارای رایحه‌ای دلنشین است. درکشور هند که یکی از منابع مهم چوب صندل است از این چوب در ساخت معابد استفاده می‌شود که حتی پس از قرنها نیز رایحه دلپذیر آن باقی می‌ماند.
دستورالعمل‌های تهیه محلولهای رایحه درمانی کاهش دهنده اضطراب
این دستورالعمل‌ها می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. احتیاط‌های ذکر شده را هنگام خواب و استفاده از روغنها رعایت کنید و به یاد داشته باشید که رایحه درمانی نمی‌تواند به عنوان یک درمان استفاده شود.
محلول شماره ۱
- · 2 قطره Bergamot (ترنج)
- · 2 قطره dary Sage (مریم گلی)
- 1 قطره Frankincense (صمغ کندر)
محلول شماره ۲
- 3 قطره Sandalwood (روغن صندل)
- ۲ قطره Bergamot (ترنج)
محلول شماره ۳
- 3 قطره Lavender (اسطوخودوس)
- 2 قطره Clary Sage (مریم گلی)
محلول شماره ۴
- ۱ قطره Rose (گل سرخ)
- ۱ قطره Lavender (اسطوخودوس)
- ۲ قطره Mandarin (نارنگی)
- ۱ قطره Vetiver (خس خس)
دستورالعمل
یکی از راه محلولهای بالا را انتخاب کنید، سپس بنا به مصرف خود، یکی از دستورالعمل‌های زیر را دنبال کنید.
محلول منتشر شونده
محلول خود را به چهار برابر کنید تا ۲۰ قطره از محلولی که انتخاب کرده‌اید را داشته باشید روغنها را داخل یک شیشه تیره رنگ ریخته و به خوبی تکان دهید تا کاملاً مخلوط شود با توجه به دستورالعمل کارخانه برای اسانس سوز خود تعداد قطرات لازم از محلول ساخته شده را به آن اضافه کنید
روغن حمام
مخلوط خود را ۳ برابر کنید تا ۱۵ قطره از محلول مورد نظر خود داشته باشید. این ۱۵ قطره را به دستور ساخت روغن حمام اضافه کنید.
نمک حمام
محلول خود را ۳ برابر کنید تا ۱۵ قطره از محلول مورد نظر خود داشته باشید. این ۱۵ قطره را به دستور ساخت نمک حمام اضافه کنید.
روغن ماساژ
محلول خود را ۲ برابر کرده تا ۱۰ قطره از آن داشته باشد. این ۱۰ قطره را به دستور ساخت روغن ماساژ اضافه کنید.
خوشبوکننده هوا
محلول را ۶ برابر کرده تا ۳۰ قطره از آن داشته باشد. این ۳۰ قطره را به دستور ساخت خوشبوکننده هوا اضافه کنید.
دستورالعمل‌های تهیه محلولهای رایحه درمانی کاهش دهنده خشم
حتماً به تمام هشدارهای ایمنی توجه کنید و به خاطر داشته باشید که رایحه درمانی نباید به عنوان نوعی درمان در هنگام انتخاب و استفاده از روغنهای پایه، مورد استفاده قرار گیرد.
ترکیب شماره 1
- ۱ قطره رز
- 3 قطره پرتقال
- ۱ قطره خس خس
ترکیب شماره ۲
- 3 قطره برگامو
- ۱ قطره پلانگ یلانگ
- ۱ قطره گل یاس
ترکیب شماره ۳
- ۱ قطره بابونه رومی
- ۲ قطره برگامو
- ۲ قطره پرتقال
ترکیب شماره ۴
- ۳ قطره پرتقال
- ۲ قطره نعناع هندی
یکی از راه محلولهای بالا را انتخاب کنید، سپس بنا به مصرف خود، یکی از دستورالعمل‌های زیر را دنبال کنید.
محلول منتشر کننده
مواد هر کدام از محلولهای بالا را چهار برابر کنید تا جمع کل به ۲۰ قطره برسد روغنهای خود را درون شیشه‌ای به رنگ تیره بریزید و با چرخاندن بطری درون دست‌هایتان آن را به خوبی به هم بزنید سپس مقدار لازم از قطره‌هایی که از آنها محلول ساخته‌اید را به خوشبوکننده مطابق با دستور العمل تولید کننده اضافه کنید.
روغن حمام
مواد محلول را سه برابر کنید تا به مجموع ۱۵ قطره در کل برسد سپس این ۱۵ قطره را در روغن حمام بریزید
نمک حمام
مواد محلول را سه برابر کنید تا به مجموع ۱۵ قطره در کل برسد. سپس آن را در نمک حمام بریزید
روغن ماساژ
مواد محلول را دو برابر کنید تا به مجموع ۱۰ قطره برسد. سپس این ۱۰ قطره را به روغن ماساژ اضافه کنید.
خوشبوکننده هوا
مواد محلول را شش برابر کنید تا به مجموع ۳۰ قطره برسد. سپس این ۳۰ قطره را به دستور خوشبوکننده هوای خود اضافه کنید.
مطالب زیر برای افزایش دانش و آگاهی شما مفید خواهند بود: